Йыт çĕмĕрчĕ

Йыт çĕмĕрчĕ. Köhler's Medizinal-Pflanzen, 1887 кĕнекери Ботаника ӳкерчĕкĕ

Йыт çĕмĕрчĕ , (лат. Frangula alnus), (Rhamnus frangula) — йывăç евĕр тĕм е лутра йывăç, 7 м таран.

Латинла ячĕ frangere — хуç глаголпа çыхăннă. Ăна йывăç çăмăллăн хуçăлнипе çавăн пек ят панă. ,

Йывăç вуллипе турачĕсем тĕттĕм хăмăр. Хупă айĕнче хĕрлĕ тĕслĕ слой пур. Çулçисем елипс формиллĕ, 4-10 см тăршшĕ. Чечекĕсем 2-3,5 мм тăршшĕ, хитре мар. Чечек формули: $\ast K_{(5)}\;C_{5}\;A_{5}\;G_{({\underline {3}})}$ ^[1].
Çимĕçĕ — 8—10 мм диаметрлă шар евĕрле. Ăшĕнче 3 сарă симĕс çаврака-виçкĕтеслĕ шăмăллă. Пиçсен тĕттĕм кăвак хура тĕслĕ. Çырлисем наркăмăшлă, анчах кайăксем вĕсене тăрăшсах çиеççĕ.

Состав

Хуппинче, папкисенче, çулçисенче, çырлисенче антрахинонсем (глюкофрангулин, эмодин тата изоэмодин) пур. Хуппинче 8 % таран. Унсăр пуçне йывăç хуппинче гликозидсем, хризофан йӳçĕкĕ, антранолсем, сухăрсем, тата эфир çăвĕсен йĕрĕсем пур^[2].

Сарăлни

Европăн вăрманпа вăрманлă хир зонисенче, Хĕвеланăç Çепĕрте, Кĕçĕн Аçин çурçĕр пайĕнче, Крымра, Кавказра, Вăтам Аçин çурçĕр пайĕнче ӳсет. ^[3].

Усă курни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Медицина[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Халăх медицининче хуппипе çырлисене усă кураççĕ. Официаллă медицина (Cortex Frangulae) хуппине усă курать, анчах малтан е 1 çулталăк упрамалла, е 1 сехет 100 °C хĕртмелле.

Капăрлату[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Капăрлатмалли тĕм евĕр ĕрчетеççĕ.

Çемçе йывăçĕ çăмăлăн çурăлать, касакансем усă кураççĕ. Танăçлăхĕ пĕчĕк пулнипе унтан хура е тĕтĕмлĕ тар валли йывăç кăмрăкĕ тăваççĕ ^[4]. Вĕлле хурчĕсем йыт çĕмĕрчĕ çинче нектарпа пыльца пуçтараççĕ. Гектартан 35 ег таран. Хăшпĕр вăрмансенче тĕп пыл ӳсентранĕ пулса тăрать.^[5].

Ӑнлантарусем

^ Барабанов Е.И. Ботаника: учебник для студ. высш. учеб. заведений. — Издательский центр «Академия», 2006. — С. 306. — 448 с. — ISBN 5-7695-2656-4.
^ Атлас лекарственных растений СССР. — М.: Изд-во мед. лит., 1962.
^ Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР (Сборник)
^ Статья из Технической Энциклопедии 1927-34 гг.. Дымный порох
^ Абрикосов Х. Н. и др. Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — Сельхозгиз, 1955. — С. 158.

Вуламалли

Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. . — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 545. — ISBN 9-87317-128-9.

Каçăсем

Крушина ломкая (крушина ольховидная, крушинник, сорочьи ягоды, волчьи ягоды, черемуха) — Frangula alnus Mill 2011 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 8-мӗшӗнче архивланӑ.
Крушина ломкая — Frangula alnus Mill.: фотографии и описание

Ку ботаникăпа вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.

Крушина ольховидная. (Аналитический обзор)

[Barabanov-1] Барабанов Е.И. Ботаника: учебник для студ. высш. учеб. заведений. — Издательский центр «Академия», 2006. — С. 306. — 448 с. — ISBN 5-7695-2656-4.

[2] Атлас лекарственных растений СССР. — М.: Изд-во мед. лит., 1962.

[3] Атлас ареалов и ресурсов лекарственных растений СССР (Сборник)

[4] Статья из Технической Энциклопедии 1927-34 гг.. Дымный порох

[5] Абрикосов Х. Н. и др. Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — Сельхозгиз, 1955. — С. 158.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]