Азербайджанӑн администраципе территори пайланӑвӗ

Азербаджанӑн администраципе территори пайланӑвӗ

Администраци тӗлӗшпе Азербайджан территорийӗ 66 район (экслав шайӗнче автономлӑ республика (азерб. muxtar respublika) статусне йӗркелеҫҫӗ, вӗсем Начихевань Автономи Республикинче вырнаҫнӑ.

Районсем муниципалитетсем ҫине пайланаҫҫӗ. Азербайджанра мӗнпурӗ 2698 муниципалитет (Гянджа — районсем ҫине пайланаҫҫӗ.

Азербайджан Армени лаптӑкӗн пӗр пайне (Арцвашен анклав) хӑй аллинче тытса тӑрать.

Азербайджан районӗсемпе республикӑна пӑхӑнакан хулисем

Картта ҫинчи номерӗ	Район ячӗ	азербайджанла	Администраци центрӗ	Лаптӑк км²	Халӑх йышӗ (2020)
3	Агдам районӗ	Ağdam rayonu	Агдам	1150	204 000
4	Агдаш районӗ	Ağdaş rayonu	Агдаш	1020	111 100
2	Агджабеди районӗ	Ağcabədi rayonu	Агджабеди	1760	136 800
23	Аджикабул районӗ	Hacıqabul rayonu	Аджикабул	1600	76 600
5	Агстафа районӗ	Ağstafa rayonu	Агстафа (Акстафа)	1504	88 500
1	Апшерон районӗ	Abşeron rayonu	Хырдалан	1966,1	214 100
8	Астара районӗ	Astara rayonu	Астара	620	109 700
6	Ахсу районӗ	Ağsu rayonu	Ахсу	1020	81 000
9	Баку	Bakı		2140	2 293 100
10	Балакен районӗ	Balakən rayonu	Балакен	940	99 100
11	Барда районӗ	Bərdə rayonu	Барда	950	157 500
12	Бейлаган районӗ	Beyləqan rayonu	Бейлаган	1131	99 500
13	Пӳлесӑвар районӗ	Biləsuvar rayonu	Пӳлесӑвар	1358	105 100
37	Габала районӗ	Qəbələ rayonu	Габала	1548	107 800
39	Газах районӗ	Qazaxı rayonu	Газах (Казах)	698	98 400
38	Гах районӗ	Qax rayonu	Гах	1494	57 200
22	Гёйчай районӗ	Göyçay rayonu	Гёйчай (Геокчай)	736	121 700
21	Геранбой районӗ	Goranboy rayonu	Геранбой	1700	105 000
61	Гёйгёль районӗ	Göygöl rayonu	Гёйгёль	920	64 600
40	Гобустан районӗ	Qobustan rayonu	Гобустан	1369,4	47 400
42	Губадлӑ районӗ	Qubadlı rayonu	Губадлӑ (Кубатлӑ)	802	41 600
41	Губа районӗ	Quba rayonu	Губа (Куба)	2610	173 400
43	Гусар районӗ	Qusar rayonu	Гусар (Кусар)	1500	99 000
20	Гянджа	Gəncə		110	335 600
16	Дашкесан районӗ	Daşkəsən rayonu	Дашкесан	1046,97	35 400
15	Джалилабад районӗ	Cəlilabad rayonu	Джалилабад	1441	225 300
14	Джебраил районӗ	Cəbrayıl rayonu	Джебраил	1050	81 700
66	Евлах районӗ	Yevlax rayonu	Евлах	1470	129 700
67	Евлах	Yevlax		95	69 800
69	Загатала районӗ	Zaqatala rayonu	Загатала	1348	129 800
68	Зангелан районӗ	Zəngilan rayonu	Зангелан	707	45 200
70	Зердаб районӗ	Zərdab rayonu	Зердаб	856	59 300
24	Имишли районӗ	İmişli rayonu	Имишли	1890	131 400
25	Исмаиллӑ районӗ	İsmayıllı rayonu	Исмаиллӑ	2074	87 400
19	Кедабек районӗ	Gədəbəy rayonu	Кедабек	1229	109 900
26	Кельбаджар районӗ	Kəlbəcər rayonu	Кельбаджар	3050	94 100
27	Кюрдамир районӗ	Kürdəmir rayonu	Кюрдамир	1631,5	117 900
28	Лачин районӗ	Laçın rayonu	Лачин	1835	78 600
29	Ленкорань районӗ	Lənkəran rayonu	Ленкорань	1539	230 200
30	Ленкорань	Lənkəran		70	52 952
31	Лерик районӗ	Lerik rayonu	Лерик	1084	85 800
32	Масаллӑ районӗ	Masallı rayonu	Масаллӑ	721	227 700
33	Мингечевир	Mingəçevir		140	106 100
34	Нафталан	Naftalan		40	10 200
35	Нефтечала районӗ	Neftçala rayonu	Нефтечала	1451,7	88 900
36	Огуз районӗ	Oğuz rayonu	Огуз	1080	44 700
44	Саатлӑ районӗ	Saatlı rayonu	Саатлӑ	1180,4	109 100
45	Сабирабад районӗ	Sabirabad rayonu	Сабирабад	1469,35	178 800
48	Сальян районӗ	Salyan rayonu	Сальян	1600	139 900
51	Самух районӗ	Samux rayonu	Самух	1455	58 800
52	Сиазань районӗ	Siyəzən rayonu	Сиазань	700	42 600
53	Сумгаит	Sumqayıt		90	345 300
57	Товуз районӗ	Tovuz rayonu	Товуз	1942	177 200
56	Тертер районӗ	Tərtər rayonu	Тертер	960	104 700
58	Уджар районӗ	Ucar rayonu	Уджар	830	89 500
18	Физули районӗ	Füzuli rayonu	Физули	1386	133 800
60	Ханкенди	Xankəndi		29,1	55 200
59	Хачмаз районӗ	Xaçmaz rayonu	Хачмаз	1063	179 800
64	Ходжавенд районӗ	Xocavənd rayonu	Ходжавенд	1458	44 100
63	Ходжалӑ районӗ	Xocalı rayonu	Ходжалӑ	970	28 800
62	Хызы районӗ	Xızı rayonu	Хызы	1670	17 100
17	Шабран районӗ	Şabran rayonu	Шабран	1090	59 900
50	Шамкир районӗ	Şəmkir rayonu	Шамкир	1660	219 500
46	Шеки районӗ	Şəki rayonu	Шеки	2432,75	188 100
47	Шеки	Şəki		9	68 900
49	Шемаха районӗ	Şamaxı rayonu	Шемаха	1670	106 400
7	Ширван	Şirvan		72,7	87 400
54	Шуша районӗ	Şuşa rayonu	Шуша	310	33 700
65	Ярдӑмлӑ районӗ	Yardımlı rayonu	Ярдӑмлӑ	667	68 000

Нахичевань Автономи Республики

Нахичевань Автономи Республикин районӗсем

Район тата республика пӑхӑнӑвӗнчи хула Автономлӑ Республика Нахичеванской Автономной Республики

]

Нахичеванская Автономная Республика шутне 7 район тата 1 республика пӗлтерӗшлӗ хула кӗрет:

Истори

1921—1930 ҫулсем

1921 ҫулта Азербайджан ССРӗ 17 уеса пайланнӑ: Агдаш, Баку, Геокчай, Гянджин, Джебраиль-Карягинск, Закаталья, Зангезурски (ҫав ҫулах Эрмен ССР), Казах, Кубатлин, Куба, Ленкоранск, альянский, Товузский, Шамхорский, Шекинский (Нухинский), Шемахинский и Шушинский.

1922 ҫулта унчен пулнӑ Джеваншир уесне ҫӗнӗрен туса хунӑ, Нахичевань облаҫӗнче икӗ уес — Нахичевань тата Шаруро-Даралагез — туса хунӑ.

1923 ҫулта Азербайджан ССР йышӗнче Туҫи Карабах АО туса хунӑ. Джеваншир, Кубатлин, Шуша тата Товуз уесӗсене пӑрахӑҫланӑ; Агдам тата Курдистан уесӗсене йӗркеленӗ. Нахичеваньре уес пайланӑвне пӑрахӑҫланӑ.

1924 ҫулта Нахичевань облаҫне Нахичевань АССРӗ туса хунӑ.

1926 ҫулта Агдашпа Шамхор уесӗсене пӑрахӑҫланӑ.

1929 ҫулта уес системине пӑрахӑҫланӑ — уессем вырӑнне районсене пайланнӑ тӑрӑхсем (Баку, Ганджинский, Закатальско-Нухинский, Карабаха, Куба, Ленкоранский, Муганский тата Ширванский) туса хунӑ. 1930 ҫулхи кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче Курдистан тӑрӑхне йӗркеленӗ, Закатальпе Нуха округӗсене пайланӑ. Анчах та 1930 ҫулхи ҫулла пур округсене те пӑрахӑҫланӑ, вӗсен шутне кӗнӗ районсем Азербайджан ССР тӳррӗн пӑхӑнӑвне куҫнӑ.

1931—1962 ҫулсем

1931 ҫулхи юпан 1-мӗшӗ тӗлне Азербайджан ССРӗн административлӑ пайланӑвӗ ҫакӑн пек пулнӑ:

Районсем (52): Агдама, Агдаш, Агджабедин, Агджакенд, Али-Абад, Али-Байрамлин, Авалхи, Аҫтӑрхан-Пасар, Ахсуин, Барда, Белокан, Билясувар, Варташенски, Вергядуз, Гейнюкск, Геокчайский, Гильский, Джафар-Абадский, Джебраильский, Дивичинский, Достафюрский, Закатальский, Зангеланский, Зувандский, Казахский, Карадонлинский, Карамарьянский, Карасуинский, Карягинский, Касум-Исмаиловский, Кахский, Кебекский Кельбаджарский, Конах-Кендский, Кубатлинский, Кубинский, Куткашенский, Кюрдамирский, Ленкоранский, Лачинский, Маразинский, Массалинский, Наримановский, Сабир-Абадский, Сальянский, Самухский, Тауз, Тертерский, Хачинский, Хизинский, Шамхорский, Шемахинский;

республика пӑхӑнӑвӗнчи хуласем (3): Баку, Гянджа, Нуха;

Нахичеванская АССР: 6 район (Абракунис, Джульфин, Ленин, Нахичеван, Сталин, Шахбуз) тата Нахичевань хули;

Туҫи Карабах АО: 5 район (Джафарабат, Дизак, Мартунин, Степанакерт, Шушинский) тата Степанакерт хули.

1931 ҫул вӗҫнелле Агджакенд, Али-Абад Ахсуин, Гейнюк, Джафар-Абад, Карамарьянск, Карасуин, Кубатлин, Маразин тата Тертер районӗсене пӑрахӑҫланӑ. Исмаиллин тата Шаумянов районӗсене йӗркеленӗ.

1934 ҫулта Кубатлинпа Тертер районӗсене юсаса ҫӗнетнӗ. 1935 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче Евлахпа Зардобск районӗсене туса хунӑ. ҫав ҫулах Гянджа республика пӑхӑнӑвӗнчи хулана Кировабад ята куҫарнӑ.

1930-мӗш ҫулсен варринче Вергядуз районне Ярдымлински ят панӑ. 1930-мӗш ҫулсен иккӗмӗш пайӗнче Джульфинн (Нахичевань АССРӗнче), Кировабад (кӗҫех пӑрахӑҫланӑ) тата Нуха районӗсене йӗркеленӗ, республика пӑхӑнӑвӗнчи пӗртен-пӗр хула Баку пулса юлнӑ. 1938 ҫулта Билясувар районне Пушкин, Гильски — Кусар, Зувандски — Лерикски, Карадонлински — Имишлински, Наримановски — Ханларски ят панӑ.

1939 ҫулхи кӑрлачӑн 24-мӗшӗнче Кировабад хулине каллех республика пӑхӑнӑвӗнчи хуласем шутне кӗртнӗ. Пӗр вӑхӑтрах ҫӗнӗ районсене — Акстафински, Ждановски, Кази-Магомедский, Сафаралиевский, Уджарский тата Хиллинский — йӗркеленӗ. ҫав ҫулах НКАО Дизак тата Джераберт районӗсене Гадрут тата Мардакерт ят панӑ. 1940 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче Нефтечалинск тата Сиазань районӗсене туса хунӑ.

1943 ҫулхи юпа уйӑхӗнче Маразин, Халдан тата Худат районӗсене туса хунӑ.

1949 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче Нахичеван АССРӗн Абракунис районне пӑрахӑҫланӑ. Ҫав ҫулах ҫурла уйӑхӗнче Тертер районне Мир-Баширский ята куҫарнӑ. Ҫав ҫулхи чӳк уйӑхӗнче республика пӑхӑнӑвӗнчи хула статусне Сумгаит илнӗ.

1952 ҫулхи акан 5-мӗшӗнчен пуҫласа 1953 ҫулхи акан 23-мӗшӗччен Азербайджан ССР территоринче Баку тата Гянджин облаҫӗсем пулнӑ.

1954 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче Самух районне пӑрахӑҫланӑ, нарӑс уйӑхӗнче республика пӑхӑнӑвӗнчи хула статусне Мингечаур илнӗ.

1955 ҫулта ССРП Аслӑ Канашӗн Хиллин район Ведомоҫне пӑрахӑҫланӑ. № 19 (837), 1955 ҫ.

1956 ҫулта Дастафура районне Дашкесански ят панӑ. ҫав ҫулах Хизин районне пӑрахӑҫланӑ. 1959 ҫулта Карягинск районне Физулински ят панӑ; Акстафин, Кази-Магомедски, Конахкенд, Маразин, Нефтечалинск, Сафарали, Сиазан тата Худат районӗсене пӑрахӑҫланӑ.

1963—1990 ҫулсем

СССР администрациллӗ-территориллӗ пайланӑвӗн реформи вӑхӑтӗнче Азербайджан ССР пӗтӗм территорине ял районӗсемпе республика пӑхӑнӑвӗнчи хуласене хӑйсене пӑхӑнса тӑракан территорипе пайланӑ. 1963 ҫулхи кӑрлачӑн 4-мӗшӗ тӗлне Азербайджан ҫак виҫесене кӗртнӗ:

ял тӑрӑхӗсем (31): Агдама, Агдаш, Апшерон, Аҫтӑрхан-Пасар, Барда, Варташенски, Геокчайски, Закатальский, Зангеланский, Имишлинский, Исмаиллинский, Казахский, Касум-Исмаиловский, Кедабекский, Кельбаджарский, Кубинский ский, Кусарский, Кюрдамирский, Лачинский, Ленкоранский, Лерикский, Массалинский, Сабрабадский, Сальянский, Уджарский, Физулинский, Ханларский, Шамхорский, Шаумяновский, Шемахинский, Ярдымлинский;

республика пӑхӑнӑвӗнчи хуласем (10): Али-Байрамлы, Баку, Дашкесан, Дивичи, Евлах, Кировабад, Мингечаур, Нефтечал, Нуха, Сумгаит;

Нахичеванская АССР: 3 район (Джульфинский, Нахичеванский, Норашенский) и город Нахичевань;

Туҫи Карабах АО: 4 район (Гадрут, Мардакерт, Мартунин, Степанакерт) тата 2 хула — Степанакерт тата Шуша.

1963 ҫулхи ҫӑвӑн 29-мӗшӗнче Нахичевань АССРӗн Ордубад хулине республика (АССР) пӑхӑнӑвӗнчи хуласем шутне кӗртнӗ.

1964 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Аҫтӑрхан-Пасар районне Пушкин, Нахичевань АССРӗн Норашенски районне — Ильич районне куҫарнӑ. 1964 ҫулхи ҫӗртмен 17-мӗшӗнче ҫӗнӗ ял районӗсене йӗркеленӗ: Джебраиль, Каха, Кубатлин, Куткашен тата Тауз.

1965 ҫулхи кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче пӗтӗм ял районӗсене «обычные» районсене ҫӗнетнӗ. Пӗр вӑхӑтрах Агджабединский, Астаринский, Астрахан-Базарский, Ахсуинский, Белоканский, Дашкесанский, Дивичинский, Евлахский, Ждановский, Зардобский, Мир-Баширский, Нухинский, Саатлинский тата Хачмасский районӗсене туса хунӑ. Дашкесан, Дивичи тата Нефтечал республика пӑхӑнӑвӗнчи хуласене район пӑхӑнӑвне куҫарнӑ. Нахичевань АССРӗнче Ордубадпа Шахбуз районӗсене туса хунӑ, Ордубад хулине республикӑран район пӑхӑнӑвне куҫарнӑ. Туҫи Карабах АО-ра Шуша районне туса хунӑ, Шуша хулине облаҫран район пӑхӑнӑвне куҫарнӑ.

1960—1970-мӗш ҫулсенче республика пӑхӑнӑвӗнчи хуласен статусне Ленкорань тата Нафталан илнӗ. 1967 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче Аҫтӑрхан пасар районне Джалилабадски ята куҫарнӑ, 1968 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче Нуха районне Шекин ятне панӑ, республика пӑхӑнӑвӗнчи хулана — Нуха — Шеки ята панӑ. 1973 ҫулта Нефтечалинск районне туса хунӑ. 1978 ҫулта НКАО Степанакерт районне Аскеран, Нахичевань АССРӗн Нахичевань районне — Бабек районне куҫарнӑ. 1980-мӗш ҫулсенче Нахичевань АССРӗнче республикӑн (АССРӑн) хулисен статусне Джульфпа Ордубад пӑхӑнтарнӑ.

1990 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Аджикабул, Акстафин, Гобустан, Самуха, Сиазань тата Хизин районӗсене туса хунӑ. Нахичевань АССРӗнче ҫав ҫулах Нахичевань автономи республикине Садарак районне туса хунӑ.

1991 ҫултанпа

1991 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче Шаумяновски тата Касум-Исмаил районӗсене Геранбойски районне пӗрлештернӗ.

1991 ҫулхи чӳкӗн 26-мӗшӗнче Туҫи Карабах АО де-юре (де-факто она стала непризнанным государством Нагорно-Карабахская Республика) пӑрахӑҫланӑ, унӑн шутне кӗнӗ районсемпе облаҫ пӑхӑнӑвӗнчи хуласем пурте Азербайджана тӳррӗн пӑхӑнса тӑма куҫнӑ. Степанакерт хулине Ханкенди ят панӑ. Аскеран, Гадрут тата Мардакерт районӗсене пӑрахӑҫланӑ. Мартунин районне Ходжавендски ят панӑ. Унчченхи Аскеран районӗн территоринче Ходжалинск районне туса хунӑ. Унчченхи Мардакерт районӗн территорине кӳршӗллӗ Кельбаджарпа Тертерски районӗсем шутне кӗртнӗ. Унчченхи Гадрут районӗн территорине кӳршӗллӗ Ходжавенд районӗ йышне кӗртнӗ.

2004 ҫулта Нахичевань АР-ра Кенгерлин районне туса хунӑ.

2020 ҫулта Азербайджан хӑйӗн тӗрӗслевне маларах оккупациленӗ территорисен пысӑк пайне тавӑрнӑ: унчен Туҫи Карабах автономи облаҫӗн (Шуша тата Гадрут хуласене шута илсе) пайӗ, ҫаплах Физулин, Джебраиль, Зангелан, Губадлинский, Кельбаджарский (унчченхи Мардаткер районӗ шутне кӗнӗ ҫӗрсемсӗр), Агдампа Лачин районӗсем (Лачинск коридорӗсӗр пуҫне).

Ҫавӑн пекех пӑхӑр

• Азербайджан хулисем — тулли список
• Азербайджанри ятне улӑштарнӑ хуласен списокӗ
• Азербайджанӑн экономика районӗсем
• Азербайджан ССР-ӗн администраципе территори пайланӑвӗ

Ӑнлантарусем

Комментарисем

Ҫӑлкуҫсем

Каҫӑсем

AGIC сайтӗнче