Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ

Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Администраципе территори пайӗ	Вайоминг
Патшалӑх	Америкăри Пĕрлешӳллĕ Штатсем;
Сыхланакан тӑрӑх	Йеллоустонский национальный парк[d]
	РУВИКИ.Медиа ҫинчи материалсем

Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ — геотермаллӑ ҫӑлкуҫ, АПШ-ра чи пысӑкки, виҫипе тӗнчере виҫҫӗмӗш^[1]. Йеллоустон наци паркӗнче, гейзерсен вӑтам бассейнӗнче вырнаҫнӑ.

Ҫӑлкуҫа тупса палӑртни

Ҫӑлкуҫ пирки чи малтан 1839 ҫулта «Америкӑри тир компанийӗн» сунарҫӑсен ушкӑнӗ пӗлнӗ, вӗсем Гейзерсен вӑтам бассейнӗ урлӑ каҫса 91 м диаметрлӑ «вӗресе тӑракан кӳлӗ»^[2] ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ. 1870 ҫулта Вашбурн-Лангфорд-Доан экспедицийӗ ҫӑлкуҫ патне ҫитсе курнӑ, юнашар 15 метр ҫӳллӗш гейзер пуррине палӑртнӑ (каярахпа ӑна Ҫӳллӗ гейзер — акăл. Excelsior Geyser — ят панӑ)^[3]^[4].

Тӗсӗ

Ҫӑлкуҫӑн ҫутӑ тӗсӗсем — пигментлӑ бактерисенчен юлнӑ каяш, вӗсем минералсемпе пуян ҫӑлкуҫри шыв хӗрринче пурӑнаҫҫӗ. Бактерисен тӗсӗ симӗсрен пуҫласа хӗрлӗ таран улшӑнать, ку вӗсен йышӗнче хлорофиллпа каротиноидсем мӗн чухлӗ пулнинчен килет. Ҫуллахи тапхӑрта бактерисем хӗрлӗ-сарӑраххӑн курӑнаҫҫӗ, хӗллехи тапхӑрта — ытларах чухне тӗксӗм-симӗс тӗслӗ^[5]. Ҫӑлкуҫ варринче шыв температури пысӑк пулнипе бактерисем ҫук. Ҫӑлкуҫ варринчи шывӑн кӑвак тӗсӗ — кӑвак диапазонӑн кун ҫутин пайӑркисен шыв молекулӗсемпе хумсен вӑрӑмӑшне сапаланнипе ҫыхӑннӑ^[6]. Ҫак эффект шывӑн мӗнпур калӑпӑшӗнче те палӑрать пулин те, Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫра шыв тасалӑхӗпе унӑн тарӑнӑшне пула ҫакӑ уйрӑмах вӑйлӑ палӑрать.

Физика характеристикисем

Ҫӑлкуҫӑн виҫи 75 метр 91 метр ҫине, тарӑнӑшӗ — 49 метр, шыв пӗрӗхтернин (71 °C температурӑпа) калӑпӑшӗ — минутра 2000 литра яхӑн^[7].

Сӑнсен пуххи

Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Гейзерсен вӑтам бассейнӗнчи Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ сӑнӗ
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ
Мӑн призмӑллӑ ҫӑлкуҫ

Ҫавӑн пекех пӑхӑр

Ӑнлантарусем

^ Steam Explosions, Earthquakes, and Volcanic Eruptions—What’s in Yellowstone’s Future? (англ.). U.S. Geological Survey. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.
^ VII. "The Fire Hole": Era of the American Fur Company, 1833-1840 (англ.)(недоступная ссылка — история). Colter's Hell & Jackson's Hole - The Fur Trappers' Exploration of the Yellowstone and Grand Teton Park Region. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.
^ Notes (англ.)(недоступная ссылка — история). Yellowstone National Park: Its Exploration and Establishment. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.
^ Part II: Definitive Knowledge - The Washburn Party (1870) (англ.)(недоступная ссылка — история). Yellowstone National Park: Its Exploration and Establishment. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.
^ Thomas D. Brock. Colorful Yellowstone (англ.). Life at High Temperatures. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. оригиналтан архивланӑ 1 Ҫурла уйӑхӗн 2013 ҫул.
^ Braun, Charles L.; Sergei N. Smirnov.: Why Is Water Blue? (англ.)(недоступная ссылка — история) (1993). Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.
^ Grand Prismatic Spring (англ.). Geyser Observation and Study Association (GOSA) (2006). Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. оригиналтан архивланӑ 12 Пуш уйӑхӗн 2007 ҫул.

Ку статьяна РУВИКИН Вырӑс уйрӑмӗнчи Большой призматический источник статьяна чӑвашла куҫарса хатӗрленӗ. '

[1] Steam Explosions, Earthquakes, and Volcanic Eruptions—What’s in Yellowstone’s Future? (англ.). U.S. Geological Survey. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.

[2] VII. "The Fire Hole": Era of the American Fur Company, 1833-1840 (англ.)(недоступная ссылка — история). Colter's Hell & Jackson's Hole - The Fur Trappers' Exploration of the Yellowstone and Grand Teton Park Region. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.

[3] Notes (англ.)(недоступная ссылка — история). Yellowstone National Park: Its Exploration and Establishment. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.

[4] Part II: Definitive Knowledge - The Washburn Party (1870) (англ.)(недоступная ссылка — история). Yellowstone National Park: Its Exploration and Establishment. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.

[5] Thomas D. Brock. Colorful Yellowstone (англ.). Life at High Temperatures. Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. оригиналтан архивланӑ 1 Ҫурла уйӑхӗн 2013 ҫул.

[6] Braun, Charles L.; Sergei N. Smirnov.: Why Is Water Blue? (англ.)(недоступная ссылка — история) (1993). Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 3 Ака уйӑхӗн 2012 ҫул.

[7] Grand Prismatic Spring (англ.). Geyser Observation and Study Association (GOSA) (2006). Пӑхнӑ кун: 6 Утӑ уйӑхӗн 2009. оригиналтан архивланӑ 12 Пуш уйӑхӗн 2007 ҫул.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]