Пушхир
Пушхир — тӳрем çийре вырнаçнă, сайра е пачах çуклă флорăллă, ландшафтăн тĕсĕ.
Пĕтĕмлĕ хаклăхĕ
Хăйăрлă, чуллă, тăмлă, тăварлă пушхирсем пулаççĕ. Уйрăм юр пушхирĕсем (арктика пушхирĕ). Чи паллă хăйăр пушхир — Африка континенчĕн çурçĕр пайне йышăнса тăракан Сахара. Çавăн пекех пушă çĕрсем (çурма пушхирсем) тĕл пулаççĕ.
Пушхирсен классификацийĕ
Тăпра хаклăхĕпе пушхирсене темиçе тĕсе уйăраççĕ.
- хăйăрлисем
- тăмлисем —
- чуллисем
- тăварлисем
Çутçанталăк
Флора
Фауна
Çаплах пăхăр
- Пушхирсен шучĕсем
- Пушхирленни
- Çурма пушхирсем
Пушхирти хуçалăх ĕçĕсем
Экологи
Цивилизацирен аякра пулнипе тата тăнăç климат тăнипе, пушхирсен хăй евĕр экологи системисем паянкуна та сыхланса юлнă. Хăшпĕр çĕршывсенче пушхир пайĕсене наци çутçанталăк упранăвĕсем шутне кĕреççĕ. Тепĕр енчен, пушхир çумĕнчи çын ĕçлĕхĕ (вăрмана касса кăклани, юхан шывсене пӳлни) пушхирсене сарса янă. Çĕрсем пушхирленсе кайни — паянкунхи чи хăрушăллă, пĕтĕм тĕнчеллĕ тата хăвăрт пулакан ĕç-пуçĕ шутланать. 90-мĕш çулсенче 3,6 млн га типĕ çĕр пушхирленме тытăннă. Çак хăрушăлăх çутçанталăкăн тĕрлĕ климатĕсенче, çапах уйрăмах шăрăх типĕ районсенче авăк утăмлать. XX ӗмӗрте йывăçсем лартса, шыв канавĕсене чавса пушхирсем сарăлса кайнине чарма пикеннĕ. Çавах та çĕр пушхире тухса пыни тĕнче экологин чи вичкĕн пулăмĕ шутланать.
Каçăсем
Çутçанталăк зонисем |
|
---|---|
Типçĕр |
Арктика пушхирĕ | Антарктика пушхирĕ | Вăрманлă тундра | Кĕçĕн тайга | сарлака çулçăллă вăрман тата вĕтĕ çулçуллă вăрман | Вăрманлă çеçенхир | Çурма пушхир | Пушхир | Субтропик вăрманĕ | Çумăр вăрманĕ | Улшăнуллă нӳрĕклĕ вăрмансем | Нӳрĕклĕ тропик вăрманĕсем — Джунгли | Типĕ тропик вăрманĕсем — Каатинга | Нӳрĕклĕ тропик вăрманĕсем: Гилея | Альпă | Субальпă | Вăтаçĕр тинĕс | Высотная поясность | Çыранхĕрринчисем тата шурлăхлисем: плавни, ейÿлĕх, солончаксем, маршсем |
Тĕнче океанĕ |
Литоральлĕ зона / Приливно-отливная зона / Çыранхĕр зони | Мангр вăрманĕсем | Хăмăр шыв ӳсентăранĕсен вăрманĕсем | Коралл рифĕсем | Неритика зони | Континент шельфĕ | Океан сарăмĕ | Впадины: валашка тата рифт | Океанри вăта ту хырçисен гидротермаль çăлкуçĕсем | Паковый лёд |
Çавăн пекех |
Чуллă субстрат |
Биологи — Географи — Экологи |