«Зенит-2» ҫӗклекен ракета

«РУВИКИ» ирӗклӗ энциклопединчи материал
«Зенит-2» ҫӗклекен ракета
Патшалӑх
Сӑн
Страна происхождения
Производитель Южное

«Зенит-2» (ГУКОС индексӗ — 11К77) — вӑтам класлӑ совет союзӗн ҫӗклекен ракети. ССРП аркансан ракетӑсене Украина Раҫҫейпе АПШ производителӗсемпе пӗрле кӑларнӑ.

Генераллӑ конструктор — В. Ф. Уткин академик, тӗп разработчик — М. К. Янгель академик ячӗллӗ «Южное» КБ (Днепропетровск). Топливо вырӑнне шӗвӗ кислородпа тата РГ-1 краҫҫынпа усӑ курать. Запуска пӗтӗмпех автоматизациленӗ.

Истори

1974 ҫул пуҫламӑшӗнче «Целина» РТР спутникӗсен иккӗмӗш ӑрӑвне хатӗрленӗ чухне палӑртнӑ тӑрӑх, проектлакан КА масси «Восток-2М» тата «Циклон-3» ҪР энергетика майӗсенчен пысӑкрах, ҫавӑнпа та «Южное» КБ вӑтам класӑн 11К77 индекспа шутланса тӑракан ҫӗнӗ носительне туса кӑларма хушнӑ, эскизлӑ проекчӗ ҫав ҫулхи раштав уйӑхӗнчех хатӗр пулнӑ[1].

450 т стартлӑ массӑллӑ ракетӑн пӗрремӗш картлашки виҫӗ метр диаметрлӑ икӗ параллеллӗ блокран тӑмалла пулнӑ (ҫакӑн пек ҫыхӑнӑва КБЮ ӗҫченӗсем официаллӑ мар «двустволка» е «камбала» тесе ят панӑ) тата ҫӗр ҫумӗнчи лутра орбита ҫине тиеве 12 тонна яхӑн кӑлармалла пулнӑ[2]. РД-124 пӗрремӗш картлашкари краҫҫын-кислород двигателӗсем (виҫӗ камерлӑ) тата РД-125 иккӗмӗш картлашкаллӑ (пӗр камерӑллӑ, РД-124 унифициленӗ) Энергомашри КБ-ра схемӑпа йӳҫек газа ҫунтарса проектланӑ. Ҫуну камерисен геометрилле калӑпӑшӗсем МБР Р-36 тата Р-36М двигателӗсен параметрӗсемпе (пусӑм, туртӑм, тӑкак) ҫывӑх тӗслӗхӗсенчен илнӗ[2].

Анчах та кӗҫех 11К77 пӗрремӗш картлашкана 11К25 «Энергия» айккинчи блокӗсемпе (пӗрремӗш картлашка) унифицилеме йышӑннӑ, ҫакна ССРП Совминӗн «11К77 «Зенит» универсаллӑ космос комплексӗ туса хурасси ҫинчен» йышӑнӑвӗпе ҫирӗплетнӗ. «Зенит» вӑтам ҫӗклекен ракетӑсен ҫӗнӗ класӗн пуҫламӑшӗ пуласса шаннӑ[3].

1977 ҫулхи февраль уйӑхӗнче йывӑртарах «моноблочный» (чугун ҫулпа турттарма юрӑхлӑ пӗрремӗш картлашкан диаметрӗ 3,9 метр, ӑна проект тӑвакансем хӑйсем хушшинче «пӗрене» [2]тесе ят панӑ) вариантӑн эскиз проекчӗ хатӗр пулнӑ[2]. Ҫӗнӗ хӑватлӑ тӑватӑ камерӑллӑ двигателе «Энергомашра» Глушко ертсе пынипе 1975 ҫулхи[2] чӳк уйӑхӗнчен хатӗрлеме тытӑннӑ, 1976 ҫулхи ноябрь уйӑхӗнче 740 тс (ку вӑл виҫӗ камерӑллӑ РД-124 двигательсенчен малтанхи 11К77 вариантран ирттернӗ)туртӑмлӑ эскиз проектне кӑтартнӑ[4].

Ракетӑна туса хатӗрлемелли вӑхӑт вӑраха кайни пуринчен ытла вӗҫӗ-хӗррисӗр хӑватлӑ двигательсем тӑвассипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсемпе ҫыхӑннӑРД-171 вут-ҫулӑм тӗрӗслевне тухнӑ, 1982 ҫулхи ҫӗртмен 26-мӗшӗнче аварие пула Новостройкӑри хими машиностроенин наукӑпа тӗпчев институчӗн (ССРП-ра ҫакӑн пек хӑватлӑ картлашкана юрӑхлӑ пӗртен-пӗр платформа) тӗрӗслев стенчӗ арканнӑ[4].

1985 ҫулхи ака тата ҫӗртме уйӑхӗсенче «Зенит-2» ҫӗклекен ракетӑн пӗрремӗш икӗ запускӗ штатлӑ расписанисӗр иртнӗ, усӑллӑ нагрузкӑллӑ "Зенит-2" ҫӗклекен ракета ӑнӑҫлӑ запускне 1985 ҫулхи юпан 22-мӗшӗнче Байконур космодромран йӗркеленӗ[4]. Ҫав тӗле «Целина-2» комплексӑн спутник-шпионӗсем йывӑртарах йывӑртарах «Протонсем» ҫинче космоса вӗҫсе кайнӑ[2].

Малтанхи 13 пускран 3-шӗ штатлӑ расписанисӗр йӗркеленнине кура 1989 ҫулта Патшалӑх комиссийӗн Актне стратегилле тӗллевлӗ ракетӑсен ҫарӗсене хӗҫпӑшаллантарма «Зенит» ҪР йышӑнасси ҫинчен алӑ пуснӑ чухне Байконур ертӳлӗхӗ ӑна уйрӑм шухӑшпа палӑртнӑ. Ҫитменлӗхсене вӑхӑтра пӗтермен, тата 1990 ҫулхи юпан 4-мӗшӗнче старт вӑхӑтӗнче РД-171 марш двигателӗн авариллӗ сӳнтерӗвӗ пулса иртнӗ, ҫавна пула тулли баклӑ носитель старт сӗтелӗ айне анса кайнӑ та ун айӗнче сирпӗннӗ, Байконурти «Зенит» старт комплексӗн икӗ пускил хатӗрӗнчен пӗрне тӗппипех аркатнӑ.

Пӗтӗмӗшле илсен 1985—2009 ҫулсенче «Зенит-2» ҫӗклекен ракетӑн 37 пускне туса ирттернӗ, вӗсенчен 30-шӗ ӑнӑҫлӑ иртнӗ[5]

«Зенит» ҪР ҫӗнетнӗ пӗрремӗш картлашки, 11Д520 (РД-171) вырӑнне 11Д521 (Энергия» пӗрремӗш картлашкари ҫӗлекен-ракетӑн 11С25 А блокӗн модуль пайӗ вырӑнне усӑ курнӑ[6].

«Зенит-2» ҪР ҫинче 1980-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче усӑ куракан «Союз» карап вырӑнне ҫӗнӗ ҫунатлӑ мар нумай хут усӑ курмалли транспортлӑ пилотланса тӑракан «Заря» космос карапне хута яма шутланӑ, анчах космос программисене укҫа-тенкӗ чакарнӑ май унӑн производствине ҫаплах пуҫламан.

2007 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Байконуртан «Зенит» ҫӗклекен ракетӑн куҫса ҫӳремелли варианчӗ вӗҫеве тухать. Унчченхи версинчен ӑна «Бисер-3» бортовой ЭВМ базинчи управленин ҫӗнӗ цифрӑллӑ системи тата «Зенит-2SLБра» (анчах автономиллӗ космос пуҫӗн пайӗсӗр (КГЧ)) валли тунӑ ытти ӗҫ хатӗрӗсем уйӑрса тӑнӑ.

Байконур ҫинчи «Зенит» (45-мӗш площадка) ракетӑпа космос комплексне модернизациленӗ хыҫҫӑн унӑн хӑш-пӗр компоненчӗсене кӑларма пӑрахнине кура тата ҫӗнӗ носительсемпе усӑ курма пуҫланипе «Зенит-М» модернизациленӗ комплекс шутне «Зенит» йышӗн ҫак ракетисем кӗреҫҫӗ:

  • икӗ сыпӑклӑ «Зенит-2SLБ»,
  • виҫӗ сыпӑклӑ «Зенит-3SLБ»,
  • виҫӗ сыпӑклӑ «Зенит-3SLБФА»

2013 ҫулта «Зенит» ракетӑсен производствине чарса лартнӑ [7][8].

2017 ҫулхи акан 28-мӗшӗнче S7 Sea Launch Limited компани «Южмаш»-па «Зенитӑн» 12 ракетине туса кӑлармалли контракт тунӑ. Кун хыҫҫӑн «Южмаш» «Зенит» ракетӑсен производствине хута ярасси пирки пӗлтернӗ[9]. Тепӗр икӗ ҫултан вара, S7 Space ертӳлӗхӗ Украинӑри «Южмаш» производство пӗрлешӗвне контракта салатма палӑртни ҫинчен пӗлтернӗ[10].

Раҫҫейре «Зенит-2» ҪР тарӑн модернизацине тӗпе хурса 2016 ҫултанпа «Феникс» программӑпа ҫӗнӗ ҫӗклекен ракета хатӗрлеҫҫӗ (2018 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче ку ҫӗлекен ракетӑна «Иртыш» ят панӑ).

Производство

«Зенит» ҪР тӗрлӗ модификацийӗсене Днепропетровскри «А. М. Макаров ячӗллӗ машина тӑвакан кӑнтӑр завод» («Южмаш») производство пӗрлешӗвӗнче Раҫҫей-Украина технологийӗсен условийӗсенче туса кӑларнӑ.

Ҫав вӑхӑтрах 72% яхӑн ракетӑсен пайӗсене Раҫҫей предприятийӗсенче хатӗрленӗ, ҫав шутра РД-171М (НПП «Энергомаш») марш двигателӗсене, ДМ-SL тата ДМ-SLБ (РКК «Энергия») хӑвӑртлатакан блоксене тата управлени системисене («НПЦАП» системи)[11][12].

Пӗр носителӗн хакӗ 1,2 — 1,4 млрд тенкӗне ҫывӑх пулнӑ (2013 ҫул тӗлне тата пуск пулӑшӑвӗсен хакӗсене шута илмесӗр)[13].

Конструкци

Пӗрремӗш картлашка

«Зенит» ракетӑн пӗрремӗш картлашкинче тӑватӑ камерӑллӑ РД-171 кислород-керосин шӗвек ракета двигателӗпе усӑ кураҫҫӗ, ӑна «Энергомаш» НПП-ра (Мускав облаҫӗ) туса хатӗрлеҫҫӗ[14].

Иккӗмӗш картлашка

«Зенит» ракетӑн иккӗмӗш картлашкинче марш двигателӗ вырӑнне РД-120 ЖРД усӑ кураҫҫӗ. Ӑна «Энергомаш» НПП (Мускав облаҫӗ) хатӗрленӗ, Украинӑри Южмаш савутӗнче туса кӑлараҫҫӗ[14].

Хӑвӑртлатакан блок

«Зенит-3SL» ракетӑра ДМ-SL хӑвӑртлатакан блок, «Зенит-3SLБ» ракетӑра— ДМ-SLБ, «Зенит-3SLБФ» ракетӑра — Фрегат-СБ блокӗсене усӑ кураҫҫӗ. ДМ серийӗн хӑвӑртлатакан блокӗсене «Энергия» РКК-че (Раҫҫей), «Фрегат» — А.С. Лавочкин ячӗллӗ НПП-ра (Раҫҫей) туса кӑлараҫҫӗ[15].

Управлени системи

«Зенит» ракета управленийӗн системине автоматикӑпа приборсем тӑвакан наукӑпа производство пӗрлешӗвӗнче (Мускав) туса кӑлараҫҫӗ[16][14].

Модификацисем

«Зенит-2» ҫӗклекен ракета Украина почта марки ҫинче, 2005 ҫ.

Тинӗс старчӗ

"Тинӗс старчӗ" программӑра усӑ куракан ракетӑсем:

  • «Зенит-2S» — Ҫӗклекен ракетӑна «Зенит-3SL» ракетӑн пӗрремӗшпе иккӗмӗш картлашки вырӑнне усӑ кураҫҫӗ[17].
  • «Зенит-3SL» — «Зенит-2» ҫӗклекен ракета тата ДМ хӑвӑртлатакан космос блокӗн никӗсӗ ҫинче хатӗрленӗ виҫӗ картлашкаллӑ ҫӗклекен ракета. Ракетӑпа хӑвӑртлатакан блок «Зенит-2S» тата «ДМ-SL» ятсене тивӗҫнӗ.

Ҫӗр ҫинчи старт

«Ҫӗр ҫинчи старт» программӑра усӑ куракан ракетӑсене «Байконур» космодромран хута яма палӑртнӑ:

  • «Зенит-2SБ» — «Зенит-3SLБ», «Зенит-3SLБФ» тата «Зенит-2SLБ» ракетӑсен пӗрремӗшпе иккӗмӗш картлашки вырӑнне усӑ куракан ҫӗлекен ракета[18].
  • «Зенит-2SLБ» — «Зенит-2» ракетӑн икӗ сыпӑклӑ модификацийӗ,
  • «Бисер-3» бортовой ЭВМ бази ҫинчи ҫӗнӗ цифра системин управленин пайне тата ӑна ҫӗклекен ракетӑран уйрӑм пуҫтарма май паракан автономиллӗ космос пайне ҫӗнетнӗскер. Унсӑр пуҫне, усӑллӑ тиев массине ӳстерме тата эксплуатаци мелне чылай лайӑхлатма ҫӗнӗлӗхсем кӗртнӗ. «Зенит-2SLБ» юлашки конфигурацине запусксенче усӑ курман.
  • «Зенит-3SLБ» — Раҫҫей-Украина комплектацийӗсемпе усӑ курса Байконур валли усӑ курма ҫӗнетнӗ кан «Зенит-3SL» ракетӑн модификацийӗ. Унӑн йышне «Зенит-2SБ» ҫӗклекен ракета тата «ДМ-SLБ» хӑвӑртлатакан блок кӗреҫҫӗ.
  • Пуҫ обтекательне хатӗрлесе туса кӑлараканӗ — С. А. Лавочкин ячӗллӗ НПП. Пӗрремӗш пуск (КА «Амос-3») 2008 ҫулхи акан 28-мӗшӗнче иртнӗ. КА геостационара ҫывӑх орбитӑна илсе тухнӑ.
  • «Зенит-3SLБФ» — «Зенит-2SLБ»/«Зенит-3SLБ» ракетӑн С. А. Лавочкин ячӗллӗ НПП хатӗрлекен КГЧ разработкисене усӑ куракан модификацийӗ. Унӑн шутне «Зенит-2SБ» ҫӗклекен ракета тата «Фрегат-СБ» хӑвӑртлатакан блок кӗрет. Пӗрремӗш пуск (КА "Электро-Л" № 1) 2011 ҫулхи кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче иртнӗ[19]. КА геостационара ҫывӑх орбитӑна илсе тухнӑ.

Хута янисен списокӗ

Nuvola apps kaboodle.svg Тулаш видеофайлсем
«Зенит-3МСБ» ҫӗклекен ракетӑна хута янин видеовӗ
(YouTube-канал Роскосмос телестудийӗ)
Nuvola apps kaboodle.svg «Зенит-3МСБ» ҫӗклекен ракетӑна «Амос-4» аппаратппа хута яни, 2013 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ, Байконур
Тĕп статья: «Зенит» йышӗнчи ҫӗлекен ракетӑсен запускӗсен списокӗ


«Зенит» йышӗн ҫӗклекен ракетӑн пӗрремӗш вӗҫевӗ 1985 ҫулхи акан 13-мӗшӗнче иртнӗ[20]. Пӗтӗмпе ракетӑн пилӗк модификацийӗпе усӑ курнӑ:

  • Зенит-2[20];
  • Зенит-3SL[21];
  • Зенит-2SLБ[22];
  • Зенит-3SLБ[23];
  • Зенит-3SLБФ[24].

2017 ҫулхи раштавӑн 26-мӗшӗ тӗлне 84 хута янӑ[25], вӗсенчен:

  • 71 ӑнӑҫлӑ,
  • 4 хӑшӗ-пӗри ӑнӑҫлӑ,
  • 9 ӑнӑҫсӑр.

Ракетӑсене икӗ космодромран хута янӑ. «Зенит-3SL» ярӑмӗсене пурне те Тинӗсри старт проекчӗ шайӗнче «Ocean Odysseyan» ишекен платформӑран пурнӑҫланӑ. Ытти модификацисене Байконур космодромран хута янӑ[25].

Техника даннӑйӗсем

Версии Зенит-2 Зенит-3МС
Старт масси (т) 459 473
Вӑрӑмӑшӗ (макс.) (м) 57 59,6
Хута ямалли вырӑн Байконур Тинӗсри старт
Усӑллӑ нагрузка (орбита 200 км) (т) 13,7 15[26]
Усӑллӑ нагрузка (ГПО) (т) — 6,1
Усӑллӑ нагрузка (ГСО) (т) — 4[26]
Пӗрремӗш вӗҫев 1985 ака, 13 1999 пуш, 28
Пӗрремӗш ступень
Двигатель РД-171(М) (11Д520(М))
Вӑрӑмӑшӗ (м) 32,9 32,9
Диаметр (м) 3,9
Йывӑрӑшӗ (т) 353 (типӗ йывӑрӑш 28)
Туртӑмӗ (макс.) (кН) 7 257 (вакуумра 7 908)
Ӗҫ вӑхӑчӗ (с) 145
Топливо Краҫҫын + шӗвӗ кислород
Иккӗмӗш ступень
Двигатель маршевый: РД-120 (11Д123), рулевой: РД-8
Вӑрӑмӑшӗ (м) 10,4 10,4
Диаметр (м) 3,9
Йывӑрӑшӗ (т) 90,5 (типӗ йывӑрӑш 8,5)
Туртӑмӗ (макс.) (кН) 834 + 78
Ӗҫ вӑхӑчӗ (с) 380—1300*
Топливо Краҫҫын + шӗвӗ кислород
Головной обтекатель
Вӑрӑмӑшӗ (м) 13,7 16,3
Диаметр (м) 3,9 4,15

* Руль двигателӗ маршевоя сӳнтернӗ хыҫҫӑн чылай вӑхӑт ӗҫлет.

Хаклавсем

2017 ҫулта CNN интервьюра SpaceX компанине йӗркелекенӗ Илон Маск юратнӑ ракета пирки пыракан ыйту ҫине ҫапла хуравланӑ: «"Зенит", вӑл нашиххыҫҫӑн чи лайӑххи пуль"» [27][28]

Ҫавӑн пекех пӑхӑр

  • Тинӗсри старт
  • РН Циклон-4М, «Зенит» ҪР никӗсӗ ҫинче пӗрремӗш картлашкапа

Каҫӑсем

Ӑнлантарусем

  1. ^ Wayback Machine çинчи 2016 ҫулхи Ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнчи копийӗ.
  2. ^ 1, 2, 3, 4, 5, 6 тата 7 Губанов Б. И. Глава 5. «Зенит» // Триумф и трагедия «Энергии». Размышления главного конструктора. — НИЭР, 1998. — Т. 3: «Энергия» — «Буран». — 432 с. Архивировано 27 Юпа уйӑхӗн 2010 года.
  3. Wayback Machine çинчи 2014 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнчи копийӗ // space-russia.narod.ru.
  4. ^ 1, 2 тата 3 ЖРД РД-170 (11Д521) и РД-171 (11Д520) (выр.). Rocket Propulsion Analysis (RPA). çăлкуçран архивланă 24 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 27 Чӳк уйӑхӗн 2010.
  5. Wayback Machine çинчи 2018 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнчи копийӗ // КБ «Южное».
  6. ^ Незабываемые космические программы / Под ред. А. Н. Кирилина. − Самара, 2013. — С. 111. ISBN 978-5-93424-684-7.
  7. Wayback Machine çинчи 2015 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 2-мӗшӗнчи копийӗ // Вести-Приднепровье.
  8. ^ "Роскосмос" прокомментировал контракт S7 с украинским "Южмашем" | Новости | Известия | 05.06.2017.
  9. ^ Южный Машиностроительный Завод( ӗҫлемен каҫӑ)
  10. ^ Александр Чеков Владелец «Морского старта» отменил заказ на украинские ракеты «Зенит» (выр.). Известия (2019-03-21). Тĕрĕсленĕ 21 Пуш уйӑхӗн 2019.
  11. ^ Россия нашла замену украинским комплектующим в модификации ракеты «Зенит».
  12. ^ Военно-промышленный курьер. № 17 (535). 14-20 мая 2014 года.
  13. Wayback Machine çинчи 2013 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 17-мӗшӗнчи копийӗ // Известия, 11 декабря 2013
  14. ^ 1, 2 тата 3 Ракета космического назначения «Зенит-3SL» для программы «Морской старт».
  15. ^ МОДЕРНИЗАЦИЯ РАКЕТЫ-НОСИТЕЛЯ «ЗЕНИТ» — ИСТОРИЯ И ПЕРСПЕКТИВЫ.
  16. ^ Двадцатилетие ракеты «Зенит»( ӗҫлемен каҫӑ)
  17. ^ Роскосмос «Зенит-2S».
  18. ^ Роскосмос «Зенит-2SБ».
  19. ^ Ракета-носитель «Зенит-3SLБФ» (Зенит-2SБ с РБ «Фрегат-СБ»).
  20. ^ 1 тата 2 «Зенит». Ракета-носитель среднего класса. Концепция «безлюдный старт». Space1.ru. çăлкуçран архивланă 24 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 27 Чӳк уйӑхӗн 2010.
  21. ^ Агарков А. В. 10 лет назад был осуществлен первый пуск ракеты-носителя "Зенит-3МС" по программе «Морской старт» (выр.). ГНПЦ "Природа". çăлкуçран архивланă 22 Раштав уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 28 Чӳк уйӑхӗн 2010.
  22. ^ Zenit-2SLB / Zenit-2M (акăлч.). Gunter's Space Page. çăлкуçран архивланă 24 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 11 Ака уйӑхӗн 2011.
  23. ФГУП ЦНИИмаш. — Т. 314.
  24. ^ Украинско-российский ракетоноситель «Зенит-3SLБФ» в 2011-2012 гг., в рамках программы «Наземный старт», с космодрома Байконур выведёт на орбиту пять российских спутников. УНИАН. çăлкуçран архивланă 24 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 12 Ака уйӑхӗн 2011.
  25. ^ 1 тата 2 Zenit-2 (акăлч.). Gunter's Space Page. çăлкуçран архивланă 24 Ҫурла уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 11 Ака уйӑхӗн 2011.
  26. ^ Wayback Machine çинчи 2014 ҫулхи Ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнчи копийӗ.
  27. ^ И.Маск назвал украинские ракеты лучшими после SpaceX – новости на УНН | 22 июня 2017, 11:17.
  28. Wayback Machine çинчи 2019 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнчи копийӗ // Лента.ру, 2019 ҫ., пуш, 27

Шаблон:Украина космонавтики Шаблон:Совет тата раҫҫей ракетӑпа космос техники

Çăлкуç — «https://cv.ruwiki.ru/w/index.php?title=«Зенит-2»_ҫӗклекен_ракета&oldid=1195623»