Балкарсем
| Балкарсем | |
|---|---|
| Йышӗ тата ӑҫта сарӑлнӑ | |
| Всего: ▲ 125 000 ях. (2010, хаклав) | |
|
 Узбекистан: 700 (хаклав, 2016)[6] |
|
| Сӑнласа пани | |
| Чӗлхе | Карачай-палкар |
| Тӗн | ислам (суннизм) |
| Йышне кӗрет | Тĕрĕксем |
| Тӑванла халӑхсем | карачайсем, крым тутарĕсем, кумыксем, нохайсем |
 РУВИКИ.Медиа ҫинчи материалсем | |
Балкарсем (аланла) — тĕрĕк çемйинчи, карачайсене çывăх, вĕсемпе пĕр чĕдхепе калаçакан халăх[8].
Халăх йышĕ
Раççейре — 108 пин çын (2002) пурăнать, Кабарда-Балкари республикинче (кăнтăр тата кăнтăр-анăç енче) — 105 пин.
Этнос пайĕсем
Вырăнти ушкăнĕсем: балкарсем (малкъарлыла), пиçинкисем (бызынгычыла), холамсем (холамлыла), чегемсем (чегемлиле), урусбисем е баксансем (басханчыла).
Тĕн
Хăйсен йăлипе исламăн суннит тĕсне тытса пыраççĕ. Балкарсен авалхи тĕн йăли - танкăр.
Кун-çулĕ
XIII ĕмĕрте монголсем тапăнса килсе, палкарсене тӳремсенчен ту хушăкĕсене тĕртсе куçараççĕ; кунта вĕсем пилĕк пысăк «пĕрлĕх» йĕркелеççĕ: Палкар, Хулам, Пеçенке, Чекем тата Уруспи. XIX ĕмĕрĕн иккĕмĕш пайĕнче палкарсен пĕр ушкăнĕ айлăма анать, тепĕррисем Турцие куçса каяççĕ (махаджирлăх), несĕлĕсем халĕ те унтах пуранаççĕ.
1944 çулта балкарсене, нимĕç çарĕсемпе пĕр май пулнă тесе айăпласа, пĕтĕмпех Вăтам Азине ирĕксĕрех куçараççĕ. 1957 çулта тин халăхăн сахал пайĕ Кабарда-Палкара таврăнать; чылайăшĕ Казахстанпа Киргизире юлаççĕ.
Паллă балкарсем
- Кайсын Кулиев, паллă палкар сăвăçĕ.
- Казим Мечиев - палкар чĕлхин илемлĕхне никĕслекенĕ.
Литература
- Абаев М. К. Исторический очерк «Балкария» // Мусульманин. — Париж, 60.02.2011. — № 14—17. — .
- Батчаев В. М. . — М.: ТАС-Издат. — 190 с.
- . — М.: Дизайн. Информация. Картография. — 320 с. — ISBN 978-5-287-00718-8.
- . — Красноярск: Платина (PLATINA). — 224 с. — ISBN 978-5-98624-092-3.
- Балкарцы / Каракетов М. Д. // Анкилоз — Банка [Электронный ресурс]. — 2005. — С. 712-713. — (Пысӑк Раҫҫӗй энциклопедийӗ : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 2). — ISBN 5-85270-330-3.
- Шаблон:Кĕнеке:Народы мира
- Кипкеева З. Б. [2]. — Ставрополь: Изд-во СГУ. — 184 с. — ISBN 5-88648-212-1.
- Сабанчиев Х.-М. А. Депортация, жизнь в ссылке и реабилитация балкарского народа: 1940-е — начало XXI в / автореферат дис. ... доктора исторических наук : 07.00.02. — Ростов Д/ç: Рост. гос. ун-т, 2007.
- Сабанчиев Х.-М. А. . — Нальчик: Эльбрус. — 437 с. — ISBN 978-5-7680-2189-4.
Ӑнлантарусем
- ^ 1, 2, 3, 4, 5 Окончательные итоги Всероссийской переписи населения 2010 года 2020 ҫулхи Ака уйӑхӗн 30-мӗшӗнче архивланӑ.
- ^ Kazakhstan - People Groups. Balkar // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission.
- ^ Kyrgyzstan - People Groups. Balkar // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission.
- ^ Борлакова Ф.А. Карачаево-балкарская диаспора в США // Научные проблемы гуманитарных исследований. — 2008. — № 15. — .
- ^ Всеукраинская перепись населения 2001 года. Распределение населения по национальности и родному языку. Государственный комитет статистики Украины. Архивланӑ 25 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.
- ^ Необходимо задать параметр Шаблон:Code в шаблоне {{cite web}}. [1].
- ^ "Соматологически карачаевцы и балкарцы относятся к кавкасионской расе северокавказских популяций" Источник: ИЭА Российской академии наук, Фундаментальный том серии "Народы и культуры" - "Карачаевцы. Балкарцы", стр.24, 2014, М.: Наука, 2014, - стр. 815. (в пер.) ISBN 978-5-02-038043-1
- ^ Чувашская энциклопедия