Вильгельм Вид

	Ҫын пирки
	Вильгельм Вид
Чӑн ят	ним. Wilhelm Friedrich Heinrich Prinz zu Wied
Çуралнă вăхăт	1876 ҫулхи пушӑн 26-мӗшӗ
Çуралнă вырăн	Нойвид[d], Германская империя[d];
Вилнĕ вăхăт	1945 ҫулхи акан 18-мӗшӗ (69 ҫул)
Вилнĕ вырăн	Предял[d], Королевство Румыния[d];
Гражданлăх	Германская империя[d]; Княжество Албания[d]; Королевство Румыния[d];
Ашшĕ	Вильгельм V цу Вид[d]
Амăшĕ	Мария Нидерландская[d]
Арăмӗ	София Албанская[d]
Ачисем	Мария Элеонора цу Вид[d] тата Кароль Виктор цу Вид[d]
Премисемпе чысланисем	Хисеп Юнташĕсен орденĕ[d]
	РУВИКИ.Медиа ҫинчи материалсем

Вильгельм Вид (тулли ячӗ Вильгельм Фридрих Генрих цу Вид; пуш, 26 1876 — ака, 18 1945) — Албанин пӗрремӗш тата пӗртен-пӗр кнеҫӗ (мбречӗ). Вид кнеҫсен йӑхӗнчи ҫын, Румынин пӗрремӗш патша майрин, Нойвидри Елизаветӑн тӑванӗ.

Кун-ҫулӗ

Рейн ҫумӗнчи Германире ҫуралса ӳснӗ. 1914 ҫулхи пушӑн 7-мӗшӗнче Вильгельм Вид кнеҫ Албани тронне сӗннӗ хыҫҫӑн ӑна йышӑннӑ. Ҫапла тума ӑна 1908 ҫулта Сербипе Раҫҫей хирӗҫ пулнине пӑхмасӑрах Боснипе Герцеговинӑна аннексиленӗ Австро-Венгри влаҫӗнче тӑракан нимӗҫсен ушкӑнӗ хӗтӗртнӗ. Австро-Венгри Албанире хӑйӗн вӑйне вӑйлатса тинӗс хӗррине тухма тӑрӑшнӑ. Анчах ку тӗлӗшпе вӗсен интересӗсем Албание хӑйсен колонийӗ туса хума ӗмӗтленнӗ Италипе, ҫавӑн пекех Греципе (Кӑнтӑр Албанире, тепӗр май каласан Ҫурҫӗр Эпирте, антика вӑхӑчӗ пуҫланнӑ ҫулсенченех грексен пысӑк ушкӑнӗ пурӑннӑ) хирӗҫленӗ иккен.

Дуррес хулине ҫитсен, Вильгельм Албание 1914 ҫулхи нарӑсӑн 21-мӗшӗнчен пуҫласа авӑнӑн 3-мӗшӗччен тытса тӑнӑ. Ҫак вӑхӑтра албани министрӗсен пӗр пайӗ Италипе ҫирӗп ҫыхӑну йӗркелесе ӗҫлеме пуҫланӑ пулнӑ, ҫавӑнпа усӑ курса вӗсем Албанире влаҫа улӑштарма укҫа-тенкӗ илнӗ. Вильгельм тӗрлӗ ҫӑмӑллӑхсем панипе усӑ курса, Албанин кӑнтӑр енче Греци ярса илнӗ.

Хӑйӗн пурнӑҫӗшӗн шикленсе Вильгельм ҫӗршывран тухса тарса Германие таврӑннӑ, унта вӑл хӑйне «Албани кнеҫӗ» ятпа пӗлтерсе пурӑннӑ. Влаҫ ун аллинче кӗске вӑхӑт хушши пулнӑ пулин те, Вильгельм Албани кнеҫӗ пек 11 ҫул ытла пулнӑ, 1925 ҫулхи кӑрлачӑн 31-мӗшӗнче ҫӗршыв лаптӑкӗнче официаллӑ майпа республика йӗркеленине пӗлтеричченех. Юлашки ҫулӗсене Вильгельм Вид Румынире пурӑнса ирттернӗ, ӑна Бухарестри лютерансен ҫӑви ҫинче пытарнӑ.

Ҫемйи тата ачи-пӑчи

1906 ҫулхи чӳкӗн 30-мӗшӗнче Вальденбургра Вильгельм Шёнбург-Вальденбургри Софийӑна (1885—1936) хӗре качча илнӗ. Вӗсен икӗ ача пулнӑ:

Мария Элеонора цу Вид (1909—1956); 1-мӗш упӑшки (1937 ҫултанпа): Альфред фон Шёнбург-Вальденбург принц (1905—1941), 2-мӗш упӑшки (1949 ҫултанпа): Йон Октавиан Буня (1899—1977)
Кароль Виктор цу Вид, «Албанин патша пулас принцӗ» (1913—1973); 1966 ҫултанпа мӑшӑрӗ — Эйлин Джонстон (192—1985)

Хисепӗсем

Хура ӑмӑрткайӑк орденӗ (Албани) (1914)
Сӑваплӑ Александр Невский орденӗ (Раҫҫей, 1914, нарӑс, 14)
Ҫурҫӗр ҫӑлтӑрӗн орденӗ (Швеци, 1896)
Хисеплӗ легион орденӗ (Франци, 1914)
Хӗрлӗ ӑмӑрткайӑк орденӗ (Прусси, 1914)
Леопольд орденӗ (Австри) (1914)
Сӑваплӑ Маврикийпе Лазарь орденӗ (Итали, 1914)
I Кароль орденӗ (Румыни, 1914)
Патшасен Викториан орденӗ (Аслӑ Британи)
Сӑваплӑ Иерусалимри Иоаннӑн орденӗ (Прусси)

Ӑнлантарусем

^ ¹^,² Lundy D. R. Wilhelm Friedrich Heinrich Prinz von Wied // The Peerage (англ.)
^ Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #101078161 // Gemeinsame Normdatei (нем.) — 2012—2016.

Вуламалли

Искендеров П. А. Вильгельм Вид // Вопросы истории. — 2012. — № 12. — С. 29—43.

Ку статьяна РУВИКИН Вырӑс уйрӑмӗнчи Вильгельм Вид статьяна чӑвашла куҫарса хатӗрленӗ. '

[_52ebf82abafd0d6e-1] ¹^,² Lundy D. R. Wilhelm Friedrich Heinrich Prinz von Wied // The Peerage (англ.)

[_fec035597da7bf1d-2] Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #101078161 // Gemeinsame Normdatei (нем.) — 2012—2016.

[1]

[2]