Кепе (юханшыв)
Шыв юххи | |
---|---|
Шыв вăрри | Пăла, Патӑрьел; |
Вырнаçни | |
Патшалăх | Шаблон:Ялавлани/ |
Кепе — Чăваш Енн çĕрĕ тăрăх юхакан юханшыв, Пăла шывĕн сылттăм юппи. Асăннă сăмаха вырăсла "Кебе" тесе палăртма май пулнă. Анчах та унашкал каласси-çырасси йăлана кĕмен.
Тавралăхĕ
Патӑрьел ялĕнчен кăнтăраррах пуçланать, ял витĕр тухса Пăлана кĕрет. Пăлана юхса кĕрес умĕн Юхма шывĕпе (Кивĕ Юхма) пĕрлешет. Çавна пула кунта теорилле ыйту та пур: Кепе Кивĕ Юхман юппи е Кивĕ Юхма Кепен юппи? Анчах та Кивĕ Юхма чăн-чăн хальхи Юхмапа çыхăнăвне татнине кура ку ыйту ытлашши актуаллах мар. Уйрăм ăçлавçă шухăшĕ[1]:
<Куçару: Пысăках мар Кепе юханшыв Патăрьел районне вăрманлă тата вăрмансăр енсем çине пайлать[2]. ...>Чăн-чăн тексчĕ (выр.)Небольшая река Кепе делит Батыревский район Чувашской Республики условно на лесистую местность и степную. Полагаю, что по берегам реки во многих местах проводили моленья Кепе, и само собой, по истечении времени, христианство вытеснило из сознания чувашей прежнюю религию. Терялся функционал прежней религии, терялись символы и вместе сними и названия этих символов. Места, где проводились моления, получили название божеств дохристианской веры. Первоначально – Кааба. По утверждению М.Р. Федотова[13], богиня Кебе, управляющая судьбой человеческого рода, принятая теократией чувашей, в том числе и финно-уграми (у горных марийцев кäвä – «матка»; удм. каба-инмар «богиня судьбы» во времена господства хазар. Теоперсонаж женского рода. Е.А. Малов пишет: «Это слово... происходит от еврейского кокаб «звезда». По словам пророка Амоса, слово кокаб служит названием божества»[14]. М. Рясянен чув. кепе возводит к мар. кäвä «небо» (ср. фин. каро, каvе божество[15]. Согласно народной картине мира,Кепе обитает на небесах,однако ее власть распространяется и на земле, и под землей. Она почитаема и считается добрым посредником между Турă и людьми[16]. Полагали, что Кепе все видит.Конкретного места моления не было, молились где угодно в любое время.Кепе (Кааба) хĕвелтухăçĕнче, çавăнпа хирте чÿк тунă чухне хĕвелтухăçне пăхса кĕлтăваççĕ[17]«Кепе на востоке, поэтому во время полевого моленья поворачиваются лицом к востоку». Специальную молитву совершали осенью. Жертвенной пищей тогда была пища растительного происхождения: каша, пиво, лепешка, реже в жертву приносили – гуся, барана[18].
Ялсем
Асăрхавсем
- ^ Исаев Ю.Н. О происхождении названий некоторых мест юга Чувашии (на примере фольклорных и литературных источников) // Актуальные проблемы диалектологии языков народов России: Материалы XV Всероссийской научной конференции. – Уфа, 2015. – 340 с. С. 106 - 110.
- ^ Çапла калани тĕрĕсех мар пуль. Чăннипе Кепе района мар, Патарьел ялне икке пайлать.
Вуламалли
Каçăсем
Ку — ҫырса пӗтермен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе е хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |
- Юханшывсем, алфавитпа
- Шыв объекчĕсем, алфавитпа
- Юханшыв карточки: Тултар: Шыв вăррин координачĕсем
- Юханшыв карточки: Тултар: Патшалăх
- Юханшыв карточки: Тултар: Длина
- Юханшыв карточки: Тултар: Бассейн
- Юханшыв карточки: Тултар: Ӳкерчĕк
- Юханшыв карточки: Тӳрлет: Шыв вăрри
- Юханшыв карточки: Тӳрлет: Нацилле ячĕ
- Чăваш Енĕн юханшывĕсем