Пӗтӗм тӗнчери ҫӗлен кунӗ
| Уяв | |
| Пӗтӗм тӗнчери ҫӗлен кунӗ | |
.jpg) | |
| Тӗсӗ | Официаллӑ мар |
|---|---|
| Официаллӑ | World Snake Day |
| Палӑртаҫҫӗ | кашни ҫул |
| Кун | утӑ, 16 |
| Ҫыхӑннӑ | ҫӗленсем |
Пӗтӗм тӗнчери ҫӗлен кунӗ (акăл. World Snake Day) — ҫӗленсене халалланӑ ҫулсерен ирттерекен официаллӑ мар уяв. Утӑн 16-мӗшӗнче палӑртаҫҫӗ. Ӑна зоохӳтӗлевҫӗсем пуҫарса янӑ.
Тӗллевӗ — общественноҫа ҫӗленсен нумай тӗсӗ пӗтес хӑрушлӑх ҫине тимлӗх уйӑрасси, ҫутҫанталӑкри тата вӗсен тыткаларӑшӗнчи рольсем ҫинчен пӗлеслӗхе ӳстересси, ҫавӑн пекех ҫынсене вӗсемпе тӗл пулсан хӑйсене тӗрӗс тытма вӗрентесси[1][2][3][4].
Уяв историйӗ
Ҫӗлен — тӗнчен тӗрлӗ кӗтесӗсенче авалтанпах хисепленекен мифологи сӑнарӗсенчен пӗри[5]. Авалхи чылай культурӑра ҫӗлен сӑнарне сума сунӑ, ӑна ҫурт-йӗрпе храм стенисем ҫине ӳкернӗ, ҫи-пуҫ ҫине тӗрленӗ, капӑрлӑх пек усӑ курнӑ. Христиансен тӗнчинче ҫӗлен сӑнарӗ вӑрттӑн та ырӑ мар шухӑшсене пӗлтерет, вӑл ҫылӑха кӗнипе тата сутӑнчӑклӑхпа сӑнарланать, ҫав вӑхӑтрах Тухӑҫра ҫӗлен пысӑк пӗлӗве кӑтартса парать.
Ҫӗленсем ҫутҫанталӑка упраса хӑварас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнаҫҫӗ, вӗсем тӗрлӗ биогеоценозсен апатлану ҫыхӑнӑвӗнче питӗ кирлӗ элемент шутланаҫҫӗ. Час-часах вӗсене тытса ҫӑткӑн калтасем, сӗтпе ӳстерекен чӗрчунсемпе вӗҫен кайӑксем апатланаҫҫӗ, хӑйсем вара ҫав вӑхӑтрах ҫурӑм шӑммисӗррисене (моллюсксем, хуртсем, хурт-кӑпшанкӑсем) тата ҫурӑм шӑммиллӗ вӗтӗ чӗрчунсене (пулӑсем, амфибисем, вӗҫен кайӑксем тата сӗтпе ӳстерекенсем) тытса ҫиеҫҫӗ. Ҫӗленсем ҫӗр ҫинчи тата шыври биогеоценозсен ҫутҫанталӑк санитарӗсен функцине пурнӑҫлаҫҫӗ, вӗсем эпидемиологи енчен хӑрушлӑх кӑларса тӑратакан кӑшлакан чӗрчунсене, ҫавӑн пекех чирлӗ тата вӑйсӑрланнӑ чӗрчунсене тӗп тӑваҫҫӗ[6][7][8].
шуса ҫӳрекен чӗрчунсен ашӗпе апатра усӑ кураҫҫӗ. Ҫӗлен тирне тӗрлӗ япала ӑсталама усӑ кураҫҫӗ, сӑмахран, атӑ-пушмакпа сумкӑсем тума. Серпентолог-ӑсчахсем палӑртнӑ тӑрӑх, Европа медицининче ҫӗлен наркӑмӑшӗпе ыратнине чакаракан тата шыҫӑпа кӗрешекен эмелсенче те усӑ кураҫҫӗ. Ҫӗленсен чылай тӗсне сыхласа хӑварас тӗллевпе тӗнче шайӗнчи тата вырӑнти Хӗрлӗ кӗнекесене кӗртнӗ[9][10][11].
Интереслӗ фактсем
- Тӗнчери чи наркӑмӑшлӑ ҫӗлен Маккоя тайпанӗ шутланать — пӗр ҫӗлентен сӑрӑхтарса илнӗ наркӑмӑш 100 ҫынна вӗлерме ҫитет. Унӑн наркӑмӑшӗ кобра наркӑмӑшӗнчен 180 хут вӑйлӑрах.
- Ҫӗленсен тулти тата вӑтам хӑлхи, ҫавӑн пекех параппан ҫурхахӗсем ҫук. Ун вырӑнне вӗсем тӗрлӗ чӗтренӳсене питӗ аван туяҫҫӗ, ҫавӑнпа тӑпра урлӑ сарӑлакан сасӑ хумӗсене лайӑх асӑрхаҫҫӗ.
- Гиннесс рекорчӗсен кӗнеки палӑртнӑ тӑрӑх, хура мамба — тӗнчери чи хӑвӑрт шӑвакан ҫӗлен, вӑл сехетре 16 километра ҫити хӑвӑртлӑх аталантарма пултарать.
- Габон ҫӗленӗн ытти ҫӗленсем хушшинче чи вӑрӑм наркӑмӑшлӑ асав шӑлӗсем пур, вӗсен тӑршшӗ 40 миллиметртан та иртме пултарать.
- Анаконда хӑйӗн апатне пӑвнӑ чухне кӑкӑр кӑшкарӗ ҫине 360 кг ытла тивекен вӑйпа пӑвать.
.jpg)
Ҫавӑн пекех пӑхӑр
- Пӗтӗм тӗнчери аллергипе кӗрешмелли кун
- Пӗтӗм тӗнчери укҫа кунӗ
- Пӗтӗм тӗнчери мотоциклист кунӗ
Ӑнлантарусем
- ^ Международный день змей. Помощь зоопарку (16 июля 2021).
- ^ Всемирный день змей.
- ^ 16 июля – Всемирный день змей. Российская государственная библиотека для слепых, ссылка на источник обязательна (16 июля 2023).
- ^ 16 июля отмечается Международный день змеи.. Культура Миасса (25 июня 2024).
- ^ 16 июля – Всемирный день змей. ГБУ РО "Ростовская городская СББЖ".
- ^ Всемирный день змеи. Какой сегодня праздник.
- ^ Международный день змеи: Когда отмечается. Новая Сибирь (24 июня 2024).
- ^ Всемирный день змеи (акăлч.). Days of the year.
- ^ Сегодня всемирный день борьбы с аллергией. Липецкое время (16 июля 2022).
- ^ 16 июля — Международный день змеи. Культура.ру.
- ^ Празднуйте всемирный день змей (акăлч.).