Вăхăт тĕнĕлĕ — РУВИКИ интернет-энциклопединче паллаш

Вăхăт тĕнĕлĕ — вăхăтăн енне тата вăл таврăнуллă маррине кĕскен палăртмашкăн усă куракан философи терминĕ^[1]. Курăнмалла майпа та вăхăт тĕнĕлĕ пекех (термодинамика контекстĕнче çавăн пекех вăхăт ăнкайĕ теççĕ) ÿкерĕнет — ку вăл вăхăта иртнĕлехрен пуласлăха туртнă тӳрĕ йĕр пек сăнарлакан концепци (математика чĕлхипе:пĕр виçеллĕ уçлăх). Вăхăт тĕнĕлĕ çинче тĕрлĕрен икĕ пăнчăран пĕри яланах теприн тĕлĕшпе пуласлăх пулса тăрать. Виçĕ тĕрлĕ вăхăт ăнкайне палăртса уйăраççĕ: термодинамикăллине, космологиллине тата хумлине^[1].

Каçăсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Arrow of Time FAQ, Sean M. Carroll
The Ritz-Einstein Agreement to Disagree, a review of historical perspectives of the subject, prior to the evolvement of quantum field theory.
The Thermodynamic Arrow: Puzzles and Pseudo-Puzzles Huw Price on Time's Arrow
Arrow of time in a discrete toy model
The Arrow of Time

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

^ ¹^,² Гулидов А. И., Наберухин Ю. И. Существует ли стрела времени? // Философия науки. — 2003. — № 2 (17). — С. 1.

Ку физика вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.

Ку вăхăт пирки вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.

п • с • т Сехет
Ĕçлев принципĕпе	Хĕвел сехечĕ • Ноктурлабиум • Шыв сехечĕ • Çулăмлă сехет • Хăйăр сехечĕ • Механика сехечĕ • Кварц сехечĕ • Электросехет • Электронлă сехет • Атом сехечĕ • Чечек сехечĕ

Тĕлĕпе	Вăраткăç • Секундомер • Таймер • Хронометр • Шахмат сехечĕ • Астрономи сехечĕ • Чыслав сехечĕ • Шывай сехечĕ

Тĕсĕпе	Шаблон:Куçармалла 5 (сехет турулĕнчи сехет) • Кĕсье сехечĕ • Ал сехечĕ • Урайçи сехечĕ • Куккуклă сехет

Детальсем тата сехет механизмĕсем	Гномон · Спусковой механизм часов · Маятник · Сигнал генераторĕ · Кварц резонаторĕ · Циферблат

Паллă сехетсем	Мускав Кремлĕн куранчĕсем · Биг-Бен · Прага куранчĕсем · Зиммер турулĕ · Цитглогге

п • с • т Вăхăт
База концепцисем	Вăхăт • Вĕçсĕрлĕх • Вĕçихĕррисĕрлĕхĕн тупсăмĕсем • Вилĕмсĕрлĕх Тарăн вăхăт • Кунçул • Иртни • Хальхи • Пуласлăх • Футурологи	Портал:Вăхăт

Вăхăт виçисем, диапазонсем тата вăхăт хушисем	Хронометри • UTC • UT • TAI • Çеккунт • Минут • Сехет • Çăлтăр вăхăчĕ • Вăтам хĕвел сехечĕ • Вăхăт тăрăхĕ Сехет • Астрариум • Вăхăта виçмелли приборсен кун-çулĕ • Хорологи • Тинĕс хронометрĕ • Хĕвел сехечĕ • Шыв сехечĕ Календарь • Кун • Эрне • Уйăх • Çулталăк • Тропик çулталăкĕ • Григорий календарĕ • Ислам календарĕ • Юлиан календарĕ Интеркаляци • Координаци çеккунти • Тĕкел çулталăк

Хронологи	Астрономи хронологийĕ • Календарь эри • Хроникăсем • Датировка • Геохронологи Геологи вăхăчĕ • Геологи кун-çулĕ • Тапхăрлав • Девиз правления • Вăхăт йĕрĕ

Тĕн тата халаплăх	Ыйхă вăхăчĕ • Кала • Калачакра • Пӳлĕхлĕх • Вăхăтпа шăпан туррисем • Вăхăт кустăрми

Философи	А-серисем тата В-серисем • Вăхăтăн В-теорийĕ • Сăлтав • Эндурантизм • Ĕмĕрлĕ таврăну • Этернализм • Пулăм Пердурантизм • Презентизм • Темпораллă финитизм • Темпораллă пайсем • The Unreality of Time

Физика	Вăхăт саманчĕ • Абсолютлă уçлăх-вăхăт • Вăхăт тĕнĕлĕ • Хронон • Координатăн вăхăчĕ Тăваттăмĕш хапа • Планк тапхăрĕ • Планк вăхăчĕ • Харпăр вăхăчĕ • Уçлăх-вăхăт • Теория относительности Вăхăтăн релятивлă вăрахланăвĕ • Вăхăтăн гравитациллĕ вăрахланăвĕ • Вăхăт облаçĕ • T-симметри

Биологи	Хронобиологи • Циркада ритмĕ

Психологи	Менталлă хронометри • Вăхăт туйăмĕ • Ултавлă хальхилĕх

Социологи тата антропологи	Long Now Foundation • Временной распорядок • Вăхăтăн хронометраж тĕпчевĕсем

Экономика	Абсолютлă вăхăт экономикăра • Вăхăт банкĕ • Сехет-валюта • Вăхăт факторĕпе укçа хакĕ

Çав. пекех	Carpe diem • Тăсăлу • Вунулт-виçеллĕ вăхăт • Метр вăхăчĕ • Уçлăх • Система вăхăчĕ • Tempus fugit Вăхăт капсули • Такт калăпăшĕ • Вăхăтри çулçӳрев