Мĕтри Юман
| Мĕтри Юман | |
| Дмитрий Петрович Петров | |
 | |
| Çуралнă вăхăт: | 1885, авӑн, 1 |
|---|---|
| Çуралнă вырăн: | Хусан кĕперни, Раççей империйĕ |
| Вилнĕ вăхăт: | 1939, нарӑс, 18 |
| Вилнĕ вырăн: | Гулаг, Ҫӗпӗр |
| Ĕçлев тĕсĕ: | драматургĕ |
| Ĕçсен чĕлхи: | чăваш |
Мĕтри Юман (чăн ячĕ Дмитрий Петрович Петров), — чăваш çыравçи, драматургĕ, политика тата пĕрлĕх ĕçлевçи. 1885 çулхи юпа уйăхĕн 13-мĕшĕнче Тăхăръял тăрăхĕнчи Пӳркел салинче (Тутарстанăн Пăва районĕ) çуралнă. 1939 çулхи нарăсăн 18-мĕшĕнче Ҫӗпӗрте вилнĕ.
1939 çултанпа СССР ÇП-ĕнче тăнă.
Пурнăçĕ
Ялти шкулта, Кăнна Кушки шкулĕнче ĕçленĕ. Социал-революционерсен (эсерсен) партине кĕрсе çĕрпе ирĕклĕхшĕн кĕрешекен хресчен пĕрлĕхне йĕркелеме тытăннă. 1906 çулта ăна шкултан кăларса янă. Тӳре-шара йĕрлесех тăнă пирки унăн ĕç вырăнне пĕрмай улăштарма тивнĕ.
гимназире экзамен тытса аттестат илнĕ, Мускав Университечĕн историпе филологи уйрăмне вĕренме кĕнĕ. Çав вăхăтрах юриспруденцие вĕреннĕ, нимĕç, француз, грек, латин, тĕрĕк чĕлхисене ăса илнĕ, акăлчанла калаçма хăнăхнă. Вĕренӳ çулĕсенче тĕрлĕ хаçатсене çырма тăнă. Анчах Пӗрремӗш тӗнче вӑрҫи пуçланнипе университета вĕренсе пĕтерме май килмен: ăна патша çарĕн поручикĕ туса хунă.
1921 çулта Чăваш облаçĕн ревкомĕ чĕннипе Д.П. Юман Шупашкара, Чăваш автономиллĕ облаçне, ĕçлеме куçса килнĕ.
Пултарулăх ĕçĕсем
Вăл «Чăваш календарĕ», «Ӗмĕрне паллă çул» повеçсене, «Укăлчакасси» тата «Колхоз новеллисем» драмăсене çырнă. 1996 çулта «Суйласа илнисем» кĕнеке тухнă. И. Максимов-Кошкинскийпе пĕрле «Ял» чăваш кинолентти валли сценари çырнă.
Вуламалли
- Eгоров В. Тăвăл аркатнă юман / Валерий Eгоров // Тăван Атăл.– 2003.– № 3.– С. 65–66.
- Игнатьева E. Чăваш поэми аталанни / E.Игнатьева // Тăван Атăл.– 2003.– № 6.– С. 66–67.
- Изоркин А.В. Дмитрий Петрович Петров (Юман) / А.В.Изоркин // Хыпар.– 1993.– 10 июнь.
- Изоркин А.В. Эппин Метри Юман офицер пулман? / А.В.Изоркин // Хыпар.– 1998.– 16 кăрлач.
- Родионов В.Г. Юман Мĕтри – поэт / В.Г.Родионов // Чăваш литератури: поэтикăпа стиль ыйтăвĕсем.– Шупашкар, 1989.– С. 112–127.
- Станьял В. Аптранă кăвакал кутăн чăмать / В.Станьял // Республика.– 1998.– 19–25 пуш (№ 12).– С. 5.
- Станьял В. Инçе çăлтăрсен çути / В.Станьял // Чăваш ен.– 1998.– 31 кăрлач (№ 3).– С. 5.
- Станьял В. Тĕрĕслĕх юманран çирĕпрех / В.Станьял // Чăваш ен.– 1996.– 16–23 пуш (№ 12).– С. 9.
- Уяр Х. Юман Мĕтри çинчен / Х.Уяр // Тăван Атăл.– 1989.– № 3.– С. 19–20.
- Элли Илле. Мĕтри Юман йăнăшĕ / Илле Элли // Хыпар.– 2004.– 13 ака.
- Ахун В. Трудная дорога к истине/ В.Ахун // Молодой коммунист.– 1988.– 11 февр.– С. 8.
- Изоркин А.В. Невостребованный талант / А.В.Изоркин // Их имена останутся в истории: Сб. ст.– Чебоксары, 1994.– Вып. 2.– С. 63–73.
- Неберинг В. Из серии классиков чувашской письменности / В.Неберинг // Чăваш ен.– 1997.– 19–26 апр. (№ 16).– С. 8.
- Петрова-Тростина В.П. Горжусь своими братьями / В.П.Петрова-Тростина // Лик Чувашии.– 1996.– № 3-4.– С. 87.
- Уяр Х. О Метрии Юмане / Х.Уяр // Лик Чувашии.– 1996.– № 3-4.– С. 14-15.
- Юман – хроника // Лик Чувашии.– 1996. – № 3-4.– С. 10-13.
- Яковлев Ю. Интерпретация некоторых особенностей религиозно–мистической стихии в творчестве М.Юмана/ Ю.Яковлев // Чувашская литература: Вопросы истории и теории.– Чебоксары, 1992.– С. 52–67.
- Яковлев Ю. Юман – мисти / Ю.Яковлев // Лик Чувашии.– 1996.– № 3–4.– С. 90–95.
Каçăсем
- Ҫыравҫӑсем, алфавитпа
- Хусан кĕпернинче ҫуралнисем
- Пайăр çынсем, алфавитпа
- Чăваш Енĕн паллă çыннисем
- Драматургсем, алфавитпа
- Çыравçăсем, алфавитпа
- Чăваш драматургĕсем
- Чăваш çыравçисем
- Совет драматургĕсем
- Совет çыравçисем
- 1885 ҫулта ҫуралнисем
- 1939 ҫулта вилнисем
- Авӑнӑн 1-мӗшӗнче ҫуралнисем
- Нарӑсӑн 18-мӗшӗнче вилнисем