Француз чӗлхи
Франс чĕлхи | |
---|---|
Тăван ячĕ: | français |
Патшалăхсем: | — |
Официаллă статус: | Франци Люксембург Монако Швейцари
Гаити
Пăхăнуллă территорисем:
Регионри тата вырăнти официаллă чĕлхе:
Организацисем: |
Рейтинг: | 10 |
Классификаци | |
Категори: | Еврази чĕлхисем |
Инди-европа чĕлхисем
| |
Çырулăх: | латиница |
Чĕлхе кочĕсем | |
ГОСТ 7.75–97: | фра 745 |
ISO 639-1: | fr |
ISO 639-2: | fre (B); fra (T) |
ISO 639-3: | fra |
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика |
Франс чĕлхи (le français, la langue française) — Кариб бассейнĕн (Франци Гвиани саралнă, çав шутра официаллă чĕлхе вырăнĕнче те шутланать.
роман ушкăнĕ, галл-роман ушкăн пайĕ). Латынь халăх чĕлхинчен аталанса, унран тепĕр роман чĕлхипе танлаштарсан, аяккарах тарнăлатин алфавичĕн никĕсĕпе.
Пĕрлешӳллĕ Нацисен Йĕркеленӳлĕхĕн 6 официаллă чĕлхинчен пĕри. Франс чĕлхипе калаçакан йышĕ — 130 млн яхăн çын (2000). Франс чĕлхи тĕнчери халăх хушшинчи нумай йĕркеленӳлĕхĕн официаллă чĕлхи тата чылай çын вĕренекен ютçĕр чĕлхи шутланать. Франс чĕлхипе ăнланса калаçма пултаракан çын — 200 миллиона яхăн (Франци Академийĕн сайчĕн хыпарĕпе килĕшӳллĕ)[2].
Légende:
тĕттĕм кăвак: тăван чĕлхи ;
кăвак: патшалăх чĕлхи ;
çутă кăвак: культура чĕлхи ;
кăшăл: франс чĕлхипе калаçакан сахалтанăшĕсем.]]
Чĕлхе кочĕ - fr (ISO 639 тăрăх)
Тĕнчере сарални
Францири официаллă статусĕ
Франци Конституцийĕпе чĕлхе официаллă статусне 1992 çулта тивĕçнĕ. Мĕнпур официаллă документа тата килĕшӳ хутне франс челхипе çырмалла. Эхер те янравра ютçĕр чĕлхи сăмахĕсем пур пулсан, вĕсен куçарăвĕ пулмалла.
Канадăри официаллă статусĕ
Квебек провинцин официаллă чĕлхи, Канадăн тата Çĕнĕ Брансуик провинцин 2 официаллă чĕлхесенчен пĕри шутланать. Квебекри франс чĕлхи саккунĕпе, патшалăх шкулĕсенче пур ачана, акăлчан чĕлхиллĕ канада гражданĕсен ачисемсĕр пуçне, франс чĕлхипе вĕрентмелле.
Урăх çĕршывсенчи официаллă статусĕ
Бельгире, Канадăра, Люксембургра, Швейцарире тата чылай африка патшалăхĕсенче.
Чĕлхен тĕнче паллăхĕ
Франс чĕлхине тĕнче йĕркеленӳлĕхĕсенче тăшлă усă курни чакса пыни тӳрех курăнать. Франс чĕлхин халăхсен хушшинчи курăмĕ уçăмлă пулин те, çапах та ăна сахаллатса ĕçе кĕртеççĕ. ПНЙ 1995 çултанпа Франкофони агентствине пăхса тăракан статусĕ. ПНЙ 185 патшалăх-пайташĕнчен 56-шĕ Франкофони хутшăнаканĕ пулса ПНЙ секретариатне хăйсемпе франсла калаçма сĕнет пулин те, акăлчан чĕлхи ĕç-хĕлре анлă вырăна йышăнса пырать. Франс чĕлхине сайра усă курни персонала (франс чĕлхине пĕлни кирлĕ ыйтăм пулмасть) ĕçе илнинчен, акăлчан таврашлăхĕнчен, бюджета чакарнинчен килет.[3]
ЕП франс чĕлхи официаллă шутланать. Франс чĕлхин пуласлăхĕ улшăнакан Европа Пĕрлешĕвĕнчи унăн вырăнĕнчен килет. ЕП йышне Финлянди, Австри, Швеци кĕни франци чĕлхине татах хавшаклатать, мĕншĕн тесен çак патшалăхсенче акăлчан чĕлхипе те калаçаççĕ. ЕП сарални Рим килĕшĕвĕн принципне пурнăçа кĕртессине чăрмавлать, ăна тӳрĕпех пурнăçласан, пур пайташ-патшалăхăн чĕлхи ЕП официаллă чĕлхи шутланать.[4]
Паллă франци лингвисчĕ Р. Шодансон радикальное сĕнӳ панă: виççĕ ĕç чĕлхине — акăлчан, франс тата нимĕç — упраса пымалла. Франци премьер-министрĕ Франци Л. Жоспен шухăшĕпе, «ЕП варĕнче чĕлхе нумай тĕрлĕлĕхĕ кирлĕ ыйтăвĕсенчен пĕри пулать. Европăра франци чĕлхи хăш вырăна йышăнать, çавăнтан вăл тĕнчере хăйĕн туртăм вăйне упраса хăварни килет. Пĕр чĕлхе те ЕП институтĕсенче пĕртен-пĕр хутшăну чĕлхи пулма пултараймасть. Çакна пула Франци хăйĕн чĕлхин ĕç чĕлхи шайне ӳстерес тĕллевпе тăрăшать».[5]
Алфавичĕ
Франс алфавитĕнче 26 мăшăр латин сас паллипе (пысăккисем тата пĕчĕккисем) диакритика паллипе усă кураççĕ.
Латин сас палли | Сас паллин франс палăртăвĕ (МФА) | Вырăс танлăшĕ | Латин сас палли | Сас паллин франс палăртăвĕ (МФА) | Вырăс танлăшĕ | |
---|---|---|---|---|---|---|
A a | ɑ | а | N n | ɛn | эн | |
B b | be | бе | O o | o | о | |
C c | se | се | P p | pe | пе | |
D d | de | де | Q q | ky | кю | |
E e | œ | ё | R r | ɛr | эр | |
F f | ɛf | эф | S s | ɛs | эс | |
G g | ʒe | же | T t | te | те | |
H h | aʃ | аш | U u | y | ю | |
I i | i | и | V v | ve | ве | |
J j | ʒi | жи | W w | dubləve | дубль-ве | |
K k | kɑ | ка | X x | iks | икс | |
L l | ɛl | эль | Y y | igrɛk | игрэк | |
M m | ɛm | эм | Z z | zɛd | зэд |
Тата диакритикӑллӑ саспаллисем пур:
à â æ ç è é ê ë î ï ô œ ù û ü ӳ
Орфографи
Морфологи
Антропонимика
Çавăн пекех
- Жуаль
- Франкофони
- Франс чĕлхи Канадăра
- Франс чĕлхин МФА тапăлĕ
Асăрхавсем
- ^ http://www.academie-francaise.fr/langue/index.html Du francois au francais (фр.)
- ^ http://www.academie-francaise.fr/langue/index.html La francofonie (фр.)
- ^ И. В. Чернов. Международная организация Франкофонии: лингвистическое измерение языковой политики. СПб.:2006, стр. 45
- ^ Treaty of Rome to build a European Economic Community, 25 March 1957//http://www.treatyofrome.com/treatyofrome.htm 2009 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.
- ^ И. В. Чернов. Международная организация Франкофонии: лингвистическое измерение языковой политики. СПб.:2006, стр. 83
Вуламалли
Каçăсем
- Alliance française
- Свободная озвученная база французских слов( ӗҫлемен каҫӑ). Это база данных звуковых записей, содержащая около 7000 слов и выражений на французском языке.
- Гак. В. Г. Французский язык (Лингвистический энциклопедический словарь, М., 1990, с. 562—563) на портале Philology.ru
- Словарь французского арго.
- Газета для изучающих французский язык.
- Грамматика французского языка в схемах и таблицах. 2009 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 30-мӗшӗнче архивланӑ.
- Газета La Langue française для изучающих и преподающих французский язык.
ПНЙ официаллă чĕлхисем |
|
---|---|
Пăхăр: ПНЙ официаллă сайчĕ |
официаллă чĕлхисем | ||
---|---|---|
Роман чĕлхисем |
||
---|---|---|
Ибер-роман кĕçĕн ушкăнĕ |
астурлеон (астур чĕлхи | галис-астур | кантабр | леон | миранд | эстремадур) • мосараб† • галис-португал (галис | фала де Шалима) • галис | кало | кастрапо | кастуо | ладино | портуньол | чабакано | янито) | |
Окситан-роман кĕçĕн ушкăнĕ |
оверн | гаскон (аран) | лангедок | лимузен | виваральп | провансаль | шуадит†) • каталан (балеар | валенс) | |
Галл-роман кĕçĕн ушкăнĕ |
арпитан • валлон • галло • лотаринг • норманд • пикард • пуатвен-сентонжон (пуатевин, сентонж) | |
Итал-роман кĕçĕн ушкăнĕ |
венет | монегас) | ломбард | пьемонт | эмилиан-романьоль • Вăта ушкăнĕ: рим | тоскан | умбр • Кăнтăр ушкăнĕ: абруц | апули | калабри | неаполитан • сардин • истророман | |
Ретороман кĕçĕн ушкăнĕ |
ладин • Далмац кĕçĕн ушкăнĕ
далмац† | |
Балкан-роман кĕçĕн ушкăнĕ |