Эсперанто кунӗ

«РУВИКИ» ирӗклӗ энциклопединчи материал
Уяв
Эсперанто кунӗ
Дръ. Эсперанто. Международный языкъ : Предисловіе : Полный учебникъ por Rusoj. Варшава, 1887.
Дръ. Эсперанто. Международный языкъ : Предисловіе : Полный учебникъ por Rusoj. Варшава, 1887.
Тӗсӗ Тӗнче шайӗнчи
Официаллӑ Esperanto Day
Урӑхла Эсперанто литературин кунӗ
Эсперанто культурин кунӗ
Ҫирӗплетнӗ XX ӗмӗрти 20-мӗш ҫулсем
Палӑртаҫҫӗ кашни ҫул
Кун утӑ, 26
Уявлаҫҫӗ эсперантҫӑсем
Ҫыхӑннӑ Эсперанто вӗренмелли пӗрремӗш кӗнеке

Эсперанто кунӗ (акăл. Esperanto Day) — пӗрремӗш искусственнӑй чӗлхен — эсперантон — кунӗ[1], утӑн 26-мӗшӗнче паллӑ тӑваҫҫӗ.

Уяв историйӗ

Ҫак уяв Эсперанто Докторӗ псевдонимпа «Халӑхсем хушшинчи чӗлхе» кӗнекене пичетленипе ҫыхӑннӑ, унӑн авторӗсем — Людвиг Маркович Заменгоф окулистЭсперантистсем хушшинче ҫак вӗренӳ кӗнеки Пӗрремӗш кӗнеке (Unua libro) ятпа паллӑ.

Пӗрремӗш тиражӗ 3000 экземплярпа вырӑсла тухнӑ, 1887 ҫул вӗҫӗччен вӗренӳ кӗнекине полякла, нимӗҫле тата хрантсусла пичетлесе кӑларнӑ.

Нихӑш патшалӑх та официаллӑ майпа эсперанто чӗлхине официаллӑ чӗлхе пек ҫирӗплетмен пулин те, Франци ӑслӑлӑх академийӗ Сан-Маринори тӗнчери ӑслӑлӑх академийӗ унпа вӗрентӳре усӑ курать[4]. Ҫулсерен тӗнчери ҫӗр-ҫӗр конференципе тӗлпулу тӑлмачсен пулӑшӑвӗпе усӑ курмасӑр эсперанто чӗлхипе иртет.

Хальхи вӑхӑтра эсперанто чӗлхине планета ҫинчи 2 миллион ҫын пӗлни кӑсӑклӑ. Чӗлхене ытларах енӗпе интернационаллӑ кил-йышра ҫуралнӑ ачасем пӗлеҫҫӗ[4][5].

Эсперанто кунӗсӗр пуҫне ҫак чӗлхене кӑмӑллакансем ҫавӑн пекех Заменгоф кунне (эсперантолла: Zamenhofa Tago) паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫак уява раштавӑн 15-мӗшӗнче, Людвиг Заменгоф ҫуралнӑ кунӗнче, паллӑ тӑваҫҫӗ. Эсперантҫӑсем ҫак куна пӗрремӗш хут 1920-мӗш ҫулсенче анлӑ паллӑ тунӑ.

Хальхи вӑхӑтра ҫак уяв ятне Эсперанто литературин кунӗ, Эсперанто кӗнекин кунӗ е Эсперанто культурин кунӗ ҫине улӑштарма сӗнеҫҫӗ.

Ӑнлантарусем