Авалхи перс чĕлхи

«РУВИКИ» ирӗклӗ энциклопединчи материал
Авалхи перс чĕлхи
Тăван ячĕ: αρια
Патшалăхсем: Перси
Регионсем: чи малтан Фарс
Официаллă статус: Ахеменидсен патшалăхĕ
Çухалнă: вăтам перс чĕлхине аталаннă
Классификаци
Категори: Еврази чĕлхисем
Индоевропа йышĕ
Индоиран турачĕ
Иран ушканĕ
Кăнтăр-анăç кĕçĕн ушкăнĕ
Çырулăх: перс. савăл çырăвĕ
Чĕлхе кочĕсем
ISO 639-1:
ISO 639-2: peo
ISO 639-3: peo
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика
Ксеркс виçĕ чĕлхепе — ари, вавилон, эламит — çырни

Авалхи перс чĕлхи — авалхи перс чĕлхисемпе çырнă икĕ чи авалхи (иккĕмĕшĕ — этеплĕ авеста чĕлхи) чĕлхерен пĕри шутланать. Ахеменидсен тапхăрĕнчи (п. эрч. 600—300 çулсем тĕлн.) монументсем çине çырнисем, тăм тапăлсем çине çырнă бюрократ докуменчĕсем, пичетсем юлнипе паллă. Авалхи персле çырнисене хальхи Иран, Ирак, Турци тата Египет территорисенче тупнă.

Классификаци

Авалхи перс чĕлхи авалхи иран чĕлхисем йышĕнчи иран чĕлхисен ушкăнĕнчи кăнтăр-анăç иран кĕçĕн ушкăнне кĕрет. Авалхи перс чĕлхи индоевропа йышĕн инди-иран туратне кĕрет. Авеста чĕлхи кăнтăр-анăç иран чĕлхисем шутне кĕмест.

Adam Kuruš… (Эпĕ — Кир…). Пасаргадсем.

Çырулăх


Лингвистика характеристики

Лексика

Индоиран тымарĕ Авалхи перс Вăтам перс Хал. перс. чĕл. Пĕлтерĕшĕ
*aśva as(p)a asp asb اسب лаша
*kāma kāma kām kām کام кăмăл
*daiva daiva dēv div دیو усал чун
*j́raya draya drayā daryā دریا тинĕс
*j́hasta dasta dast dast دست алă
*bhāgī bāji bāj bāj باج/باژ дань
*bhrātr- brātar brādar barādar برادر пичче
*bhūmī būmi būm būm بوم регион, патшалăх
*martya martiya mard mard مرد арçын
*māsa māha māh māh ماه уйăх
*vāsara vāhara vahār bahār بهار çуркунне
*sthūnā stūnā stūn sotūn ستون колонна
*cyāta šiyāta šād šād شاد телейлĕ
*arta arta ard ard اَرد чăнлăх
*draugh- drauga drō dorōgh دروغ суя

Асăрхавсем

Литература

  • Лингвистический энциклопедический словарь. ISBN 5-85270-031-2
  • Чунакова О. М. Хрестоматия по древнеперсидскому языку. — СПб.: Факультет филологии и искусств СПбГУ, 2008. — 72 с.
  • Brandenstein, Wilhelm (1964), Handbuch des Altpersischen, Wiesbaden: O. Harrassowitz 
  • Hinz, Walther (1966), Altpersischer Wortschatz, Nendeln, Liechtenstein: Kraus 
  • Kent, Roland G. (1953), Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon, New Haven: American Oriental Society 
  • Sims-Williams, Nicholas (1996), "Iranian languages", Encyclopedia Iranica, vol. 7, Costa Mesa: Mazda : 238-245
  • Schmitt, Rüdiger (1989), "Altpersisch", in R. Schmitt, Compendium linguarum Iranicarum, Wiesbaden: Reichert : 56-85
  • Tolman, Herbert Cushing (1908), Ancient Persian Lexicon and the Texts of the Achaemenidan Inscriptions Transliterated and Translated with Special Reference to Their Recent Re-examination, New York/Cincinnati: American Book Company 
  • Levet, Jean-Pierre (2002). Temps et aspect en Vieux-Perse. L’Imparfait dans les inscriptions des Darius. Colloquia classica et indogermanica. III. pp. 17 — 34

Каçăсем