Авалхи перс чĕлхи
Авалхи перс чĕлхи | |
---|---|
Тăван ячĕ: | αρια |
Патшалăхсем: | Перси |
Регионсем: | чи малтан Фарс |
Официаллă статус: | Ахеменидсен патшалăхĕ |
Çухалнă: | вăтам перс чĕлхине аталаннă |
Классификаци | |
Категори: | Еврази чĕлхисем |
Индоевропа йышĕ
| |
Çырулăх: | перс. савăл çырăвĕ |
Чĕлхе кочĕсем | |
ISO 639-1: | |
ISO 639-2: | peo |
ISO 639-3: | peo |
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика |
Авалхи перс чĕлхи — авалхи перс чĕлхисемпе çырнă икĕ чи авалхи (иккĕмĕшĕ — этеплĕ авеста чĕлхи) чĕлхерен пĕри шутланать. Ахеменидсен тапхăрĕнчи (п. эрч. 600—300 çулсем тĕлн.) монументсем çине çырнисем, тăм тапăлсем çине çырнă бюрократ докуменчĕсем, пичетсем юлнипе паллă. Авалхи персле çырнисене хальхи Иран, Ирак, Турци тата Египет территорисенче тупнă.
Классификаци
Авалхи перс чĕлхи авалхи иран чĕлхисем йышĕнчи иран чĕлхисен ушкăнĕнчи кăнтăр-анăç иран кĕçĕн ушкăнне кĕрет. Авалхи перс чĕлхи индоевропа йышĕн инди-иран туратне кĕрет. Авеста чĕлхи кăнтăр-анăç иран чĕлхисем шутне кĕмест.
Çырулăх
Лингвистика характеристики
Лексика
Индоиран тымарĕ | Авалхи перс | Вăтам перс | Хал. перс. чĕл. | Пĕлтерĕшĕ |
---|---|---|---|---|
*aśva | as(p)a | asp | asb اسب | лаша |
*kāma | kāma | kām | kām کام | кăмăл |
*daiva | daiva | dēv | div دیو | усал чун |
*j́raya | draya | drayā | daryā دریا | тинĕс |
*j́hasta | dasta | dast | dast دست | алă |
*bhāgī | bāji | bāj | bāj باج/باژ | дань |
*bhrātr- | brātar | brādar | barādar برادر | пичче |
*bhūmī | būmi | būm | būm بوم | регион, патшалăх |
*martya | martiya | mard | mard مرد | арçын |
*māsa | māha | māh | māh ماه | уйăх |
*vāsara | vāhara | vahār | bahār بهار | çуркунне |
*sthūnā | stūnā | stūn | sotūn ستون | колонна |
*cyāta | šiyāta | šād | šād شاد | телейлĕ |
*arta | arta | ard | ard اَرد | чăнлăх |
*draugh- | drauga | drō | dorōgh دروغ | суя |
Асăрхавсем
Литература
- Лингвистический энциклопедический словарь. ISBN 5-85270-031-2
- Чунакова О. М. Хрестоматия по древнеперсидскому языку. — СПб.: Факультет филологии и искусств СПбГУ, 2008. — 72 с.
- Brandenstein, Wilhelm (1964), Handbuch des Altpersischen, Wiesbaden: O. Harrassowitz
- Hinz, Walther (1966), Altpersischer Wortschatz, Nendeln, Liechtenstein: Kraus
- Kent, Roland G. (1953), Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon, New Haven: American Oriental Society
- Sims-Williams, Nicholas (1996), "Iranian languages", Encyclopedia Iranica, vol. 7, Costa Mesa: Mazda: 238-245
- Schmitt, Rüdiger (1989), "Altpersisch", in R. Schmitt, Compendium linguarum Iranicarum, Wiesbaden: Reichert: 56-85
- Tolman, Herbert Cushing (1908), Ancient Persian Lexicon and the Texts of the Achaemenidan Inscriptions Transliterated and Translated with Special Reference to Their Recent Re-examination, New York/Cincinnati: American Book Company
- Levet, Jean-Pierre (2002). Temps et aspect en Vieux-Perse. L’Imparfait dans les inscriptions des Darius. Colloquia classica et indogermanica. III. pp. 17 — 34
Каçăсем
- Skjærvø, Prods Oktor (2005), An Introduction to Old Persian (2nd ed.), Cambridge: Harvard, <http://www.fas.harvard.edu/~iranian/OldPersian/opcomplete.pdf>
- Peterson, Joseph H. (2006), Old Persian Texts, Herndon, VA: avesta.org, <http://www.avesta.org/op/op.htm>
- Stolper, Matthew W. & Jan Tavernier (1995), "From the Persepolis Fortification Archive Project, 1: An Old Persian Administrative Tablet from the Persepolis Fortification", Arta, vol. 2007:1, Paris: Achemenet.com
- University Of Chicago (2007, June 22). Everyday Text Shows That Old Persian Was Probably More Commonly Used Than Previously Thought.[1][2]
- Decipherment of Persian Cuneiform 2007 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче архивланӑ.
- Old-Persian Cuneiform Inscription
- The Ancient Persian Alphabet 2008 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
Перс чĕлхи |
|
---|---|
Истори |
Авалхи перс • Вăтам перс • Хальхи перс |
Диалектсем |
Перс-таджик диалекчĕсем • Анăç (Иран) • Хазарагсем • Аймак • Кувейт перс • Еврей-перс чĕлхи (Джиди) • Еврей-таджик (Бухори) • Еврей-туçи (Джухури) • |
Чĕлхе характеристикисем |
Глаголсем • Фонологи |
Грамматика |
Перс чĕлхин • Таджик чĕлхин |
Çырулăх |
Авалхи перс савăл çырулăхĕ • Перс çырулăхĕ • Перс каллиграфийĕ • Таджик çырулăхĕ • Дари çырулăхĕ • Перс чĕлхин Брайль шрифчĕ |
Литература |
Перс литератури • Таджик литератури • Вăта перс литератури |
Перс чĕлхипе урăх статьясем |
Иран чĕлхисем |
|
---|---|
Хĕвел анăç |
|
Хĕвел тухăç | |
Хĕвел анăç | |
Хĕвел тухăç | |
Кăнтăр-хĕвел-анăç | |
Çурçĕр-хĕвел-анăç | |
Кăнтăр-хĕвел-тухăç | |
Çурçĕр-хĕвел-тухăç | |
Асăрхав: † – ари чĕлхисем: нуристан чĕлхисем • Инди-иран: дард чĕлхисем • инди-ари чĕлхисем • митанни Иранистика |