Кăпчак чĕлхисем — РУВИКИ интернет-энциклопединче паллаш

Кăпчак чĕлхисем (анăç-кăпчак, куман) — кăпчаксен (кумансен, анăç кăпчаксен) чĕлхи. Чи чаплă палăкĕ — XIII ĕмĕр ĕн вĕçĕнчи латтин-перси-куман сăмахсарĕ «Codex Cumanicus» (1828 çулта пичетрен кăларнă).

Хальхи чĕлхесенчен чи тӳрĕ еткерĕсем: Крым тутарĕсен тата карачай-пăлхар чĕлхисем.

Истори

Хăшпĕр çăлкуçсем ку чĕлхе Кейӳ Руçĕнче сарăлнă тесе çирĕплетеççĕ.

Вуламалли

Махмуд Кашгарский, «Словарь тюркских наречий»

п • с • т Тĕрĕк чĕлхисем, чĕлхевĕсем, диалекчĕсем, калаçăвĕсем
пратĕрĕк †
Пăлхар ушкăнĕ	пулхар † \| Авалхи тĕрĕк	авалхи кăркăс (енисей-кăркăс) † \| орхон-енисей (ватă тĕрĕк) \| уйгур рунă (орхон-уйгур) †

Туçи алтай (вар-хĕвелтухăç) ушкăнĕ¹	кăркăс-кăпчак³: çурçĕр кăркăс, ферган-кăпчак (†), кăнтăр кăркăс), кăнтăр алтай (диал.: хăй алтай (ойрот), теленгит, телеут) \| çурçĕр алтай¹: шор челхин кондом диалекчĕ², чулăм челхин анат чулăм диалекчĕ², çурçĕр алтай (диал.: кумандă, челкан) \| тапалар³

Карлук ушкăнĕ	карлук-уйгур: авалхи уйгур †, карахан (карахан-уйгур) †, халаджа (аргу)¹ \| карлук-хорезм: литература çыруллă ватă чĕлхесем — хорезм-тĕрĕк †, тĕрĕк чĕлхи †, хальхи — или-тĕрĕк, лобнор ‡¹, хотан², хотон (†) ‡¹, кăнтăр кăркăс — карлук диалекчĕсем²

Кăпчак ушкăнĕ	нухай-кăпчак: алабуга-нухай², аçтăрхан-нухай², крым тутар чĕлхин çеçенхир диалекчĕ, узбек-нухай (узбек чĕлхин кăпчак диалекчĕсем) ‡², ферган-кăпчак — нухай-кăпчак диалекчĕсем², кăнтăр кăркăс — нухай-кăпчак диалекчĕсем², юртă-нухай² \| атăл-кăпчак: çĕпĕр-тутар, мишер) \| половец-кăпчак: авалхи половец †, караим крым тутар¹ (крым диалекчĕ², крым тутар чĕлхин вăтам диалекчĕ, кумăк), мамлюк-кăпчак †

Огуз ушкăнĕ	авалхи огуз † \| печенег †¹ \| салар \| çурçĕр узбек (икан-карабулак) \| хăй огуз: диалектсем) \| айналлу² \| афшар² \| балкан-гагауз \| кашкай² \| салчук² \| сири-туркмен² \| сонкор-тĕрĕк \| кипр) \| трухмен) \| хорасан-тĕрĕк (диал.: боджнурди) \| хорезм (ӳспек чĕлхин огуз диалекчĕсем)² \| цалк² \| крым тутар чĕлхин кăнтăр çыранĕн диалекчĕ

Саян (тобас) ушкăнĕ	çеçенхир: кёк-мончак (диал.: мончак, цэнгэл), тухăç тăва, сойот-цатан (диал.: сойот, урянхай, цатан), Хакас (кăркăс) ушкăнĕ	сарăк-югур (хара-йогур) \| фуюй-кăркăс \| хакас-алтай: шор чĕлхин мрас диалекчĕ², чулăм чĕлхин вăтам калаçăвĕ², Якут ушкăнĕ	ака теекен \| о-теекен, çав шутра долган², якут литератури

Çырулăх	орхон-ениçей рунисем \| яналиф
Асăрхавсем: ¹ чĕлхе е чĕлхе ушкăнĕн классификацийĕ тавлашуллă, чĕлхе ушкăнĕ гипотезăллă (Терĕк чĕлхисен классификацийĕ пăхăр); ² «чĕлхе» термина уса курни йăнăш («чĕлхе е диалект» проблема пăхăр); ³ кăпчак, пулас; † çухалнă чĕлхесем, пулас; ‡ хутăш чĕлхесем

crh:Kuman tili es:Idioma cumano fr:Couman hr:Kumanski jezik it:Lingua cumana ro:Limba cumană sq:Gjuha kumane uk:Половецька мова