Феоктистов Константин Петрович

Ҫын пирки
Феоктистов Константин Петрович
Çуралнă вăхăт	1926 ҫулхи нарӑсӑн 7-мӗшӗ(1926-02-07)
Çуралнă вырăн	Воронеж, Раççей Федерациллĕ Социализмлă Совет Республики, СССР
Вилнĕ вăхăт	2009 ҫулхи чӳкӗн 21-мӗшӗ(2009-11-21) (83 ҫул)
Вилнĕ вырăн	Мускав, Раҫҫей Федерацийӗ
Гражданлăх	СССР  Раҫҫей Федерацийӗ
Альма-матер	Московский государственный технический университет имени Н. Э. Баумана[d] (1949)
Ĕçе илекен	Московский государственный технический университет имени Н. Э. Баумана[d]
Премисемпе чысланисем	СССР вĕçевçĕ-космонавчĕ
РУВИКИ.Медиа ҫинчи материалсем

Константи́н Петро́вич Феокти́стов — (1926 ҫулхи нарӑсӑн 7-мӗшӗ, Воронеж, Воронеж облаҫӗ - 2009 ҫулхи чӳкӗн 21-мӗшӗ, Мускав, Раççей) — совет наука сотрудникӗ-космонавчĕ, СССР летчик-космонавчӗ (1964), Совет Союзӗн Геройĕ, Совет космос карапӗсен тата орбита станцисен пысӑк хисепне хатӗрлекен инженер-разработчик.

1964 ҫулхи юпан 12-13-мӗшӗсенче борт ҫинчи виҫӗ космонавт экипажӗпе (Владимир Комаровпа тата Борис Егоровпа пӗрле) историнче пĕрремĕш хут тӗнче шайĕнче космоса тĕпченине нумайвырăнлă пилотлакан карап çинче скафандрсемпе усӑ курмасӑр пӗрремӗш хут вӗҫнӗ

Космосри пӗрремӗш граждан специалисчӗ (иккӗмӗш Нил Армстронг ҫар вӗҫевҫи пулнӑ) тата ССКП пайташӗ шутланман пӗртен-пӗр совет космонавчӗ.

Кун-çулĕ

Константин Феоктистов 1926 ҫулхи нарӑсӑн 7-мӗшӗнче Воронеж хулинче, служащий ҫемьинче ҫуралнӑ. Ашшӗ тӗп бухгалтерта ӗҫленӗ, бухгалтер курсӗсенче лекцисем вуланӑ. Амӑшӗ медицина сестрисен курсне пӗтернӗ, анчах яланах ӗҫлемен, ывӑлӗсене воспитани парассине вăй хунă. 1935 ҫултанпа Чичерин урамӗнче (халӗ — Вокзальная), 1937 ҫултанпа — Ӗҫ проспектӗнче пурӑннӑ.

Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине (1941—1945) хутшӑннӑ: 1942 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче, вунултӑ ҫул тултарсан, хӑйӗн ирӗкӗпе фронта нимӗҫ фашисчӗсен ҫарӗсем йышӑннӑ Воронеж захватчикӗсенчен эвакуациленӗ чухне тухса кайнӑ. РККА Воронеж фрончӗн ҫар чаҫӗн штабӗн оперативлӑ ушкӑнӗн разведчикӗ пулнӑ. 1942 ҫулхи августӑн 11-мӗшӗнче тӑшман тылӗнче боевой задание пурнӑҫланӑ чухне эсэсовецсен патрулӗ ярса тытнӑ та Воронеж хулинчи пӗр ҫурт картишӗнче персе пӑрахнӑ: пуля янаха лексе мӑйран витĕрех тухса кайнă. Аманнӑ Феоктистов вилнӗ пек пулса выртнӑ, нимӗҫсем ӑна пӗр-икӗ метр ҫурӑ тарӑнӑш шӑтӑкра вырттарса хӑварнӑ та тухса кайнӑ. Шӑтӑкран аран-аран тухса, виҫӗ талӑк хушши тӑшман патрулӗсенчен пытанса, вӑл фронт линийӗ урлӑ ӑнӑҫлӑн каҫса госпитале лекнĕ, унтан — фронт ҫывӑхӗнчи медсанбата, темиҫе кунтан ӑна амӑшӗ тупса тыла, Коканд хулине (Ферган облаҫӗ, Узбек ССР) илсе кайнӑ.

1943 ҫулта Кокандра эвакуацире пулнӑ май вӑтам шкулта 10 класс пӗтерет.

Мӗн ачаран ракета тӑвас ӗҫе пуҫӑнма ӗмӗтленнӗ, ун ҫинчен хӑйӗн «Космолётсем ҫинчен» (1982) кӗнекинче ҫырса хӑварнӑ: «… Эпӗ тӑххӑрта пулнӑ чухне аслӑ пичче Борис Я. Перельман «Планетӑсем хушшинчи вӗҫевсем» кӗнекине киле илсе килнӗччӗ… Ҫак кӗнекене вуласа тухрӑм та, вунă ҫулта эпӗ хама космос карапӗсем тӑватӑп тесе тупа тӑватӑп» тесе ҫирӗп йышӑну турӑм.

1943 ҫулта Мускаври Н. Э. Бауман ячӗллӗ аслӑ техника училищин эвакуацийӗнчен тин ҫеҫ таврӑннӑ ӑшӑ тата гидравлика машинисен факультетне вӗренме кӗнӗ. Пӗрремӗш курс хыҫҫӑн малтан Ю. А. Победоносцевӑн «Пороховые ракеты» кафедрине, унтан — теприне, газ турбисен тата сывлӑш-реактивлӑ двигательсен конструкторĕ В. В. Уваров патне, кайнӑ. Ҫак кафедрӑра ун чухне шӗвек ракета двигателӗсем тӑрӑх курс вулама тытӑннӑ.

1949 ҫулхи ҫӗртмен 13-мӗшӗнче осев компрессорӗллĕ сывлӑш-реактивлӑ двигатель темипе диплом проектне хӳтӗленӗ.

Н. Э. Бауман ячӗллӗ МВТУран вӗренсе тухсан 1949 ҫулта Челябинск облаҫӗнчи Златоуст хулинче «СКБ-385» çине назначени илнĕ, унта конструктор бюровӗн (КБ) инженерӗ, цех механикӗ, пролет пуҫлӑхӗ, ҪКБ тӗп конструкторӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан проектант, аслӑ инженер, ушкӑн пуҫлӑхӗ пулса ӗҫленӗ.

1951 ҫултанпа Мускав облаҫӗнчи Большево поселокӗнче (халӗ — Королева хули) ракетостроени енӗпе ӗҫлекен конструкторпа Михаил Тихонравовпа пӗрле ӗҫленӗ.

1955 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче ҫунатлӑ ракетӑсен юхӑмӗн теорийӗ енӗпе техника ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗн ӑсчах степенне илме диссертаци хӳтӗленӗ.

1957 ҫултанпа «1№-лӗ уйрăм конструктор бюровӗнче» (ОКБ-1) (халӗ — «Энергия» РКК) Сергей Павлович Королёв ертсе пынипе ӗҫленӗ, унта Ҫӗрӗн пӗрремӗш спутникне хатӗрлеме хутшӑннӑ, «Восток», «Восход» карапсене проектлас ӗҫе ертсе пынӑ, «Союз», «Союз Т», «Союз ТМ», «Прогресс», «Прогресс-М» карапсене тата «Мир», «Салют» орбита станцийӗсене ертсе пыраканĕ пулнă.

1964 ҫулта тӗнчери пӗрремӗш граждан космонавчӗ тата совет космонавтикин кун-ҫулӗнче партире тӑман, космос вӗҫевне тухнӑ пӗртен-пӗр ҫын пулса тӑнӑ. Пӗрремӗш ушкӑн экипажӗ шутне (Комаровпа тата Егоровпа пӗрле) кӗнӗ, вӑл 1964 ҫулхи юпан 12-13-мӗшӗнче «Восход» ҫӗнӗ ярӑмӑн пӗрремӗш аппарачӗпе (пӗрремӗш хут — скафандрсемсӗр) вӗҫеве тухнӑ. Феоктистов «Восход» карапа проектлас ӗҫе ертсе пынӑ, ҫавӑнпа та вӑл космосра хӑй хатӗрленӗ аппарата тӗрӗсленӗ икӗ ҫынран пӗри пулса тӑнӑ (иккӗмӗшӗ каярах Брюс Маккэндлесс, хатӗрлекен тата уйрӑм двигательлӗ установкӑн пӗрремӗш тӗрӗслевҫи пулса тӑнӑ).

Техника ӑслӑхӗсен тухтӑрӗ (1967), профессор (1969).

Пӗтӗм тӗнчери астронавтика академийӗн член-корреспонденчӗ (1969).

1990 ҫултанпа Мускаври Н. Э. Бауман ячӗллӗ патшалӑх техника университетӗнче вӗрентнӗ.

Пур совет космонавчӗсенчен Феоктистовран маларах виҫҫӗн ҫеҫ ҫуралнӑ — Георгий Береговой (1921—1995), Павел Беляев (1925—1970) тата Лев Дёмин (1926 çулхи кăрлач уйăхĕн 11-мĕшĕ — 1998 çулхи раштав уйăхĕн 18-мĕшĕ). Ҫапла вара Феоктистсен пурнӑҫӗн юлашки 11 ҫулӗнче пурӑнакан совет космонавчӗсенчен чи асли пулнӑ.

2009 ҫулхи чӳкӗн 21-мӗшӗнче Мускавра 84 ҫулта вилнӗ. 2009 ҫулхи чӳкӗн 25-мӗшӗнче Мускавра пытарнӑ.

Ҫемье

Ашшӗ — Пётр Павлович Феоктистов (1890—1984), бухгалтер.

Амӑшӗ — Мария Фёдоровна Феоктистова (Покшина) (1890—1957), Пенза патӗнчи Алексеевка ялӗнче, медсестра, сберкассӑри кассир пулнă.

Шӑллӗ — Борис Петрович Феоктистов (1922—1941), офицер-артиллерист, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче хыпарсӑр ҫухалнӑ.

Пӗрремӗш арӑмӗ — Галина Николаевна Феоктистова, Константинпа Н. Э. Бауман ячӗллӗ МВТУ-ра пӗр курсра вӗреннĕ. 1951 ҫулхи раштав уйӑхӗнче мӑшӑрланнӑ.

Ывӑлӗ — Николай Константинович Феоктистов (1953), МПУран "Ют ҫӗршывсен Экономики" специальноҫпа вӗренсе тухнӑ .

Мӑнукӗ — Николай Николаевич Феоктистов.

Ывӑлӗ — Андрей Константинович Феоктистов (1963—2019)

Виҫҫӗмӗш арӑмӗ — Вера Викторовна Феоктистова (Криулина) (1955), врач. 1980 ҫулта мӑшӑрланнӑ .

Хӗрӗ — Наталья Константиновна Феоктистова (1954 ҫур.) 1975), архитектор .

Ывӑлӗ — Константин Константинович Феоктистов. 1982), инженер, МПУ шутлав математикин факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ.

Космонавтсен отрядӗнче

Константин Феоктистов (пĕрремĕш ретри сылтăмран иккĕмĕш) ытти СССР лётчик-космонавтсемпе пĕрле, 1965 çулхи утă уйăхĕн 1-мĕшĕ

1964 ҫулта Константин Феоктистов тӗнчери пӗрремӗш нумай вырӑнлӑ космос карапӗпе вӗҫме хӑнӑхнӑ, космонавтсен отрячӗн пайташӗ пулман. ЦКБЭМ космонавчӗсен отрядне ӑна 1968 ҫулхи ҫӑвӑн 27-мӗшӗнче (163 №-лӗ МОМ хушӑвӗпе) йышăннă.

Хӑйӗн пӗрремӗш тата пӗртен-пӗр вӗҫевне Константин Феоктистов 1964 ҫулхи юпан 12-13-мӗшӗсенче «Восход» нумай вырӑнлӑ космос карапӗ ҫинче ӑслӑлăх космонавчĕ пулса тунӑ, ӑна хута яма хӑй те хутшӑннӑ. Унпа пӗрле карап командирӗ Владимир Комаров летчик-космонавт тата Борис Егоров врач-космонавт вӗҫеве тухнӑ. «Восходра» космосра 1 талӑк та 17 минут пулнӑ, ҫак хушӑра ҫӗр чӑмӑрӗ тавра 16 хут вӗҫсе ҫаврӑннӑ. Борт ҫинче вӗҫеве хутшӑннисем виҫҫӗшӗ те пӗр хускалмасӑр ларнă, мӗншӗн тесен тӑвӑр пулни пачах та нимӗнле ӗҫ тума та памасть. Тӗнчере пӗрремӗш хут космоса вӗҫни скафандрсемсӗр иртнӗ — космос карапӗн кабининче виҫӗ космонавт скафандрсенче вырнаҫайман пулӗччӗҫ. Вӗҫев хыҫҫӑн Феоктистова Совет Союзӗн Геройӗ ятне панӑ, ӑна Ленин орденӗ панӑ. Ҫакна та палӑртмалла: вӗҫев вӑрӑмӑшӗ пысӑках мар пулин те космонавтсем Н. С. Хрущёв чухне старт илнӗ, вӗҫнин результачӗсем ҫинчен вара Л. И. Брежнева пӗлтернӗ, мӗншӗн тесен вӗсем вĕçсе кайнă хыҫҫӑн тепӗр кунне Хрущёва 1964 ҫулхи октябрьти ЦК КПСС Пленумĕнче вырӑнтан кӑларнӑ.

Малашне Феоктистовӑн кандидатурине С. П. Королёва тӗп конструктор вырӑнне лартнӑ Василий Мишин темиҫе хутчен те ҫине тӑрсах вӗҫеве тухма сӗннӗ, анчах та ҫар ҫыннисем (пуринчен ытла космонавтсене хатӗрлессишӗн тата космос вӗҫевӗсене ирттерессишӗн ВВС енчен яваплӑ пулнӑ Николай Каманин) Феоктиоктива лартассине хирӗҫ тӑнӑ — сывлӑх ыйтăвĕ те юлашки черетре тӑмасть. 1980 ҫулхи ҫу уйӑхӗнчен пуҫласа юпа уйӑхӗччен Феоктистов «Союз Т-3» карапӑн тӗп экипажӗн космонавт-тӗпчевҫи пулса Леонид Кизимпа тата Олег Макаровпа пӗрле хатӗрленӳ иртнӗ. Экипажӑн тӗллевӗ «Салют-6» станцин терморегулировани системине юсасси пулнă. Анчах та 1980 ҫулхи юпа уйӑхӗнче тӗп медицина комиссийӗн йышӑнӑвӗпе Феоктистова сывлӑх тӗлӗшӗнчен вӗҫме хатӗрленессинчен сирсе Геннадий Стрекалова ун вырӑнне лартнӑ.

Космонавтсен отрядӗнчен 1987 ҫулта тухса кайнӑ, 1990 ҫулчен «Энергия» НПО генеральнӑй конструкторӗн ҫумӗ пулса ӗҫленӗ. «Энергия» НПО-ра ӗҫленӗ вӑхӑтра вӑл ҫӗнӗ космос аппарачӗсене, ҫав шутра «Мир» орбита космос станцине, тӑвас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑннӑ.

Космос вӗҫевӗсен статистики

№ п/п	Старт карапĕ	Старт кунĕпе вăхăчĕ (UTC)	Экспедици	Анса лармалли карап	Анса лармалли кунпа вăхăт (UTC)	Вĕçев вăхăчĕ	Уҫӑ космоса тухмалли ҫулсен хисепӗ	Уҫӑ космосра пулнӑ вӑхӑт
1	«Восход-1»	12.10.1964 07:30	«Восход-1»	«Восход-1»	13.10.1964 07:47	01 талăк та 00 сехет те 17 минут	0	0

Феоктистов пилотлакан космонавтикăна критиклени

«Пурнӑҫ траекторийӗ. Ӗнерпе паян хушшинче» (2000) Константин Феоктистов ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, хальхи саманара пилотацилекен космонавтика ҫын космосра хӑй пурӑнас ыйтусене вӗреннисӗр пуҫне наука тӗлӗшӗнчен пысӑк усӑ кӳмен. Орбита станцийӗсенче пурнӑҫлакан тӗпчевсенчен ытларахӑшне пилотсӑр им-ҫампа пурнӑҫлама пултарнӑ. Унсӑр пуҫне унӑн шухӑшӗпе совет орбита станцийӗсене наука оборудованийӗпе япӑх комплектланӑ.

Тата Феоктистов «Энергия-Буран» совет космос программине хытӑ критикленӗ.. «Буран» космос карапне хӑй вӑл «нимӗн те тума пултарайман инвалид-уродец, питӗ хакла ларать … нимӗнле перспектив та ҫук» тесе сӑнланӑ.

Феоктистов енчен ҫакӑн пек хытӑ критиклени ракетӑпа космос отраслӗнчи харпӑр лару-тӑру контекстӗнче ӑнланма пулать.Чăннипе Феоктистов хӑй конструктор хатӗрлевӗсенче (шӑпах Феоктистов ячӗпе пысӑк ҫитӗнӳсем тунӑ облаҫра, космос орбита станцийӗсене хатӗрлес ӗҫре) ертсе пынипе харпӑр хӑй хирӗҫӳ вӑйӗпе йышӑну тӑвас процесран кăларса янӑ.

Библиографи

1. Феоктистов К. П. «Наука орбиталлă комплексĕ». — М.: «Знание», 1980. — 64 с.
2. Феоктистов К. П., Бубнов И. Н. «О космолётах». — «Молодая гвардия», 1982. — 208 с. — («Люди и космос»).
3. Феоктистов К. П. (ред.) «Ракетӑпа космос комплексӗ.Космос аппарачĕсем». — М.: «Воениздат», 1983. — 320 с.
4. Феоктистов К. П. «Семь шагов в небо». — «Молодая гвардия», 1984. — 256 с.
5. Феоктистов К. П. «Космонавтика без фанфар и амбиций». — М.: «Знание», 1991. — 62 с.
6. Феоктистов К. П. «Космос техники. Аталану перспективисем». Вĕренÿ пособийĕ. — М.: Изд-во МГТУ имени Н. Э. Баумана, 1997. — 172 с.
7. Феоктистов К. П. «Траектория жизни. Между вчера и завтра»(выр.). — «Вагриус», 2000. — 416 с.
8. Феоктистов К. П. «Зато мы делали ракеты. Воспоминания и размышления космонавта-исследователя». — «Время», 2005. — 288 с. — ISBN 5-9691-0016-1.

Ятсем

• «Байконур хулин хисеплӗ гражданинӗ» званийĕ (Казахстан) (1977) ;
• «Калуга хулин хисеплӗ гражданинӗ» званийĕ;
• «Воронеж хулин хисеплӗ гражданинӗ» званийĕ.

Астӑвӑм

Константин Феоктистов почта марки çинче СССР.

• 1970 ҫулта Константин Петрович Феоктистов ячӗпе Уйӑхӑн тепӗр енчи ҫурҫӗр ҫур чӑмӑрӗнчи ударлӑ кратера панӑ.
• Унӑн ятне Воронеж хулин пӗр урамне панӑ.
• Унӑн ятне Россош хулипе Воронеж облаҫӗнчи Бутурлиновка хулин пӗр урамне панӑ.
• Унӑн ятне Волгоград облаҫӗнчи Камышин хулин пӗр урамне панӑ, юнашарах Егоров Борис Борисович ячӗллӗ урам пур, ӑна 1964 ҫулхи юпан 12-13-мӗшӗсенче космос вӗҫевӗнчи Феоктистов К. П. партнёрĕ ячӗпе ят панӑ.
• Унӑн ятне Воронеж хулинчи 5 № пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкула панӑ.
• Унӑн ятне VQ-BSL борт номерлӗ Airbus А320-214 маркӑллӑ «Аэрофлот» авиакомпанин самолётне панӑ.
• К. П. Феоктистов барельеф-портретне Космонавтсен паркӗнчи Хисеп аллейинче Юрий Гагарин ячӗллӗ космоса парӑнтаракансен паркӗнче вырнаҫтарнӑ.

Документаллӑ фильмсем

• «Мускав космонавт паттӑрӗсене кӗтсе илет» (СССР, «Документлӑ фильмсен тӗп студийӗ» (ЦСДФ), 1964 çул).
• «Виççĕн космосра» (СССР, 1964 ҫул).
• «Восход» космосра» (СССР, «Центрнаучфильм», 1965 ҫул).

Кино ӳкерӗвӗсем

• «Гагарин. Космосра пӗрремӗш» (Россия, 2013 çул; Константин Феоктистов рольне фильмра Дмитрий Тихонов актёр вылянӑ).
• «Пĕрремĕшсен вăхăчĕ» (Раҫҫей, 2017 ҫул; Константин Феоктистов рольне фильмра Геннадий Смирнов актёр вылянӑ).

Ăнлантарусем

Вуламалли

• С. П. Королёв. «Энциклопедия жизни и творчества». / Под ред. В. А. Лопоты. — РКК «Энергия» имени С. П. Королёва, 2014. — ISBN 978-5-906674-04-3.
• Б. Е. Черток. «Ракеты и люди. Лунная гонка». — «Машиностроение», 1999. — 602 с. — ISBN 5-217-02942-0.
• А. И. Осташев. «Сергей Павлович Королёв — гений XX века: прижизненные личные воспоминания об академике С. П. Королёве». — Изд-во Московского гос. ун-та леса, 2010. — 128 с. — ISBN 978-5-8135-0510-2.
• И. А. Маринин, С. Х. Шамсутдинов, А. В. Глушко (составители). «Советские и российские космонавты. 1960—2000». / Под редакцией Ю. М. Батурина. — ООО «Информационно-издательский дом „Новости космонавтики“», 2001. — ISBN 5-93345-003-0.
• «Воронеж чекисчӗсем каласа параҫҫӗ …» [Под общ. ред. Н. Г. Минаева; сост. А. Васильев] — Воронеж: Центр.-Чернозем. кн. изд-во, 1976—318 с., 8 л. ил. — 50000 экз.
• Космонавт из Воронежа Константин Феоктистов. — Коммуна, 1964. — 84 с.

Каҫӑсем

• Почётные граждане города Байонур. Официальный сайт администрации города Байконур (Казахстан) // baikonuradm.ru
• История героического пути Константина Феоктистова. Официальный сайт Государственной корпорации по космической деятельности «Роскосмос» // roscosmos.ru (7 февраля 2021 года). Дата обращения: 17 апреля 2022.
• Полёт первого многоместного пилотируемого корабля. — 57 лет назад впервые в мире был совершён полёт многоместного пилотируемого корабля «Восход». 12 октября 1964 года с космодрома Байконур был запущен советский пилотируемый космический корабль «Восход-1». Это был седьмой по счёту пилотируемый полёт советских космических кораблей. Он выполнялся без скафандров и системы катапультирования. Официальный сайт Государственной корпорации по космической деятельности «Роскосмос» // roscosmos.ru (12 октября 2021 года). Дата обращения: 17 апреля 2022.