Киев

Киев
Хула гербĕ
Патшалăх:	Украина
Регион:	тĕп хули
Никĕсленĕ:	482
Хула, çултан:	паллă мар
Халăх йышĕ, пин çын:	2 666,3 (2005)
Хула лаптăкĕ:	839 км2
Геогр. анлăхĕ:	50°27′ ç. ш.
Геогр. вăрăмлăхĕ:	30°30′ х.т. д

Киев (укр. Киів) — Украина патшалăхĕн тĕп хули. Днепр юханшыв хĕрринче ларать.

Хула кун-çулĕ

Археологи тĕпчев ĕçĕсем кăтартнипе Киев облаçĕнчи пурăну вырăнĕсем 15 000—20 000 çул каяллах пулнă.

шурă грудов культури ? пулнине кăтартнă. Энеолитпа (триполи культури палăкĕсем кăтартаççĕ, çак саманана тĕпчевçĕсем виççе пайлаççĕ: малти пирĕн эрăччен (4 500 — 3 500), вăтам (3 500—2750) тата кайри (2 750 — 2 000) çулсем.

Пирĕн эрăччен I пинçуллăхăн иккĕмĕш пайĕнче — I пинçуллахан пĕрремĕш пайĕнче Зарубинĕç культури аталанса пынă.

Хальхи Киев (хулипе облаçĕ) вырăнĕнче Тимĕр ĕмĕрĕнче чернях археологи культури (ăна çаплах «кейӳ культури» тесе палăртаççĕ) пулни паллă, унăн ӳсĕмĕ II—V ĕмĕрсенче анăç енчен Анат Потанавçи çеçенхирлĕ-вăрманлă çĕрĕсенчен пуçланса тухăçра Днепрăн сулахай çыранĕсемпе Чернигов çĕрĕсене çитиччен сарăлнă.

Хулана никĕслени çинчен пĕр халап çӳрет. Вăл халап тăрăх хулана Щек, Хорив тата вĕсен аппăшĕ Лыбидь V ĕмĕрте никĕсленĕ. Вăл полянсен тĕп вырăнĕ пулса тăмалла пулнă. Хула ятне аслă пиччĕшĕн ячĕпе панă.

Хулана никĕсленĕ çул шутне 482 çула усă кураççĕ. Пĕрремеш хут вара хулана хут çинче 862 çулта асăннă. Вăл хут тăрăх хулана 854 çулта никĕсленĕ тенĕ.

Аслă Литва Кнеçлĕхне тата Посполит Речне кĕрет.

Украин ССРĕн тĕп хули. нимĕçсемнимĕçсен аллинче пулнă.

1917 çулхи чӳк — 1920 Киев алран ала куçнă, тăрăмĕ пĕрмаях улшăнса тăнă:

• 1917 çулхи чӳк уйăхĕччен - Раççей Империйĕ
• Украина халăх республики (УХР)
• 1918, нарăс уйăхĕнчен - РСФСР
• УХР, герман çарĕсен пулăшăвĕпе çĕнĕрен туса хунă
• Украина Тăрăмĕ, хетьмăн Скоропадский сĕнсе каланă.
• УХР, Петлюрăн çарĕсем çĕнĕрен туса хунă.
• 1919, нарăс уйăхĕнчен - РСФСР
• УССР
• Колчак ертсе пынă Раççей Патшалăхĕ шутĕнче, Деникин çарĕсем çĕнтерсе илнĕ.
• УССР
• Междуморье, польша çарĕсем ярса илнĕ.
• УССР

Тĕп Рада, Хетьмăнлăхĕ, Петлюрăн Директорийĕ) тĕп хули. Çав хушăрах, 1918 ç., совет Украина ССРĕн тĕп хули Совнарком йышанăвĕпе Украинăн тĕп хули ятне Харьковран Киевне куçараççĕ

Ӳкерчĕк:Color 26.jpg

Нимĕç оккупации тапхăрĕ. Киев хулинчи наци демонстарцийĕ

Киев çапăçăвĕ (1941))пĕри пулса иртнĕ.

Хӳтĕлев тапхăрĕнчи паттăрлăх кăтартнăшăн, 1961 çулхи çĕртме, 21 паттăр хула чыслăх ретне кĕртнĕ; 1965 çулхи çу, 8 СССР Аслă Канашĕн Президиумĕ çирĕплетнĕ. 1991 раштав уйăхĕнчен Киев — ирĕклĕ Украина тĕп хули.

1991 çултанпа Украина патшалахĕн тĕп хули.

Халăх йышĕ

Халăх çырăвĕпе (2001) Киевра 2 611 300 пурăнакан пулнă.

Климачĕ

• Çулти вăтам температура — +7,7 C°
• Çулти вăтам çил хăвăртлăхĕ — 2,4 м/с
• Çулти вăтам сывлăш нӳрĕклĕхĕ — 75 %

Тĕнĕ

Энтри чиркĕвĕ