Рига
| Рига | |
Хула гербĕ
| |
| Патшалăх: | Латви |
|---|---|
| Регион: | Рига |
| Никĕсленĕ: | 1146 (шутлаççĕ), 1201 (асăннă) |
| Хула, çултан: | 1225 |
| Халăх йышĕ, пин çын: | 605 802 (2022) |
| Хула лаптăкĕ: | 1992.4 км2 |
| Геогр. анлăхĕ: | 56°56′ ç.ш. |
| Геогр. вăрăмлăхĕ: | 24°06' х.т.д. |
Рига (латыш. Rīga) — Латви тĕп хули.
Халăхĕ
721,8 пинĕ çын (2006) пурăнать.
Географи
Хулана Тинĕсçум айлăмĕнче Ригав тӳремĕнче, Даугава шывĕ Балтика тинĕсĕн Рига заливне юхса кĕнĕ çĕрте вырнаçнă. Ригăн историллĕ пайĕ Даугавăн сылтăм çыранĕнче, Рига заливне юхса кĕриччен 10 çухрăмра никĕсленĕ. Кунта хăйăрлă вырăн, тинĕс шайĕнчен 1-10 м çӳллĕ.
Климат
Ригăра - тинĕ çывăх пулнипе — лăпкă ăшă та нӳрĕклĕ. Çу ытлах ăшă мар, çумăрлă (вăтам температура - утăри - 16,9 °C; нӳрĕк ӳкни — 85 мм). Хĕлле сивĕ мар, уйăхра 10 хутчен юр-пăр ирĕлет (вăтам температура - кăрлачра — 4,7 °C). Юр çĕре раштав варринче хуплать пуш уйăхĕн варрине çитиччен выртать. 40 % яхăн кунсем çумăрлă, çулта нӳпĕк ӳкни 700—720 мм.
Истори
Пĕрремĕш хут хула ятне Висбю хулисем Ганза Сутă-илӳ Пĕрлешĕвне кĕнĕ.
1561 çулчен хулана Рига архиепископĕсем хăйсен аллинче тытса тăнă. 1561 - 1581 çулсенче Рига ирĕклĕ хула. 1581—1621 çулсенче — Польша тапхăрĕ. 1621—1711 çулсенче — Швеци тапхăрĕ. Ҫурҫӗр вӑрҫи (1700—1721) хыççăн Рига Раççей империне кĕрет. 1796 çулта хула кĕперне тĕпĕ.
1918 - 1940 çулсенче тата 1991 çултана Рига — ирĕклĕхлĕ Латви тĕп хули.
Рига ячĕ — Riika скандинави чĕлхисенче «Пурăнан вырăн» евĕр куçарăнать. Çакă кунта 1201 çулчен скандинави викингĕсем пурăннине пĕлтерет. Анчах тепĕр халап та пур.
Каçăсем
| Европăри тĕп хуласем | |
|---|---|
ПНО пайташ-патшалăхĕсен тĕп хулисем: Амстердам • Андорра-ла-Велья • Анкара • Астана • Афин • Белград • Берлин • Берн • Братислава • Брӳссел • Будапешт • Бухарест • Вадуц • Валлетта • Варшава • Вена • Вильнюс • Дублин • Загреб • Киев • Кишинёв • Копенгаген • Лиссабон • Лондон • Любляна • Люксембург • Мадрид • Минск • Монако • Мускав • Никосия • Осло • Парис • Подгорица • Прага • Рейкьявик • Рига • Рим • Сан-Марино • Сараево • Скопье • Софи • Стокгольм • Таллин • Тирана • Хельсинки |
Ганза |
||
|---|---|---|
| Одра юханшывран анăçалла) |
Висмар† • Грайфсвальд • Гюцков • Деммин • Штеттин† • Штральзунд† | |
| Анăç Померани (Одра юханшывран тухăçалла) | Бялогард • Волин • Голенюв • Грыфице • Камень • Кёзлин (Кошалин) • Кольберг (Колобжег) • Рюгенвальде (Дарлово) • Шлаве (Славно) • Штольп (Слупск) • Старгард(-Щециньски) • Тшебятув | |
| Прусси (Польша, Раççей) |
Браунсберг (Бранево) • Бреслау* • Торн* • Кульм (Хелмно) • Эльбинг | |
| Çурçĕр тинĕсĕн çыранĕ |
Букстехуде • Гронинген • Штаде | |
| Саксони |
Айнбек • Альфельд • Ашерслебен • Боккенем • Брауншвейг* • Вербен • Гарделеген • Гослар† • Гронау • Зальцведель • Зехаузен • Ильцен • Кведлинбург • Люнебург† • Остербург • Тангермюнде • Хальберштадт • Хамельн • Хельмштедт • Хильдесхайм† • Штендаль | |
| Вестфали |
Ален • Аллендорф • Альтена • Арнсберг • Аттендорн • Бальве • Беккум • Белекке • Билефельд • Бланкенштайн • Бохольт • Бохум • Бёдефельд • Боргентрайх • Боркен • Бракель • Бреккерфельд • Брилон • Варбург • Варендорф • Варштайн • Ваттеншайд • Верль • Верне • Вестхофен • Веттер • Виденбрюк • Гезеке • Грефенштайн • Дорстен • Дрольсхаген • Дюльмен • Золинген • Зост† • Зундерн (Зауэрланд) • Ибург • Изерлон • Калленхардт • Камен • Квакенбрюк • Косфельд • Лангшайд • Лемго • Липпштадт • Люденшайд • Люнен • Мелле • Менден • Мюнстер† • Неайм • Нихайм • Нойенраде • Нойштадт • Олдензал • Ольпе • Оснабрюк† • Падерборн • Пеккельсхайм • Плеттенберг • Ратинген • Рекклингхаузен • Райне • Рютен • Тельгте • Унна • Фёрден • Фрайеноль • Фреден • Фюрстенау • Хаген • Хальтерн-ам-Зе • Хамм • Хаттинген • Хахен • Херфорд • Хёрде • Хиршберг • Хюстен • Шверте • Эссен • Эферсберг | |
| Варринчи Германи, Тюринги |
• Галле • Гёттинген • Дудерштадт • Мерзебург • Мюльхаузен • Наумбург • Нордхаузен • Нортхайм • Остероде-ам-Харц • Услар • Бранденбург
Бранденбург-на-Хафеле • Кёлльн • Кириц • Перлеберг • Прицвальк • Франкфурт-на-Одере (Слубице шута илсе) • Хафельберг | |
| Райн, Маас, Бельги, Нидерланд |
Арнем • Венло • Везель • Грит • Девентер • Динан • Дусбург • Залтбоммел • Зволле • Зютфен • Кампен • Неймеген • Нойс • Оммен • Рекклингхаузен • Рурмонд • Ставорен • Тил • Хардервейк • Хаттем • Хасселт • Элбург • Эммерих-ам-Райн | |
| Ливони (Балтиçум) |
Вольмар • Гольдинген • Кокенгаузен • Лемзаль • Рооп • Феллин • Венден | |
| Швеци |
Нючёпинг • Висбю*† | |
| Тĕпри конторăсем |
Брюгген (Бергенре) • Ханзекантор (Брюгге-ре) • Хурçă картишĕ (Нимĕç картишĕ (Новгородра) • Готсен картишĕ (Новгородра) | |
| Иккĕмĕш степеньлĕ конторăсем |
Берик-апон-Туид • Бостон • Дамме • Кингстон-апон-Халл • Ипсуич • Кингс-Линн • Ньюкасл-апон-Тайн • Грейт-Ярмут • Йорк | |
| * Тăрăх тĕп хули † импери хули | ||