Пӗтӗм тӗнчери китсемпе дельфинсен кунӗ

«РУВИКИ» ирӗклӗ энциклопединчи материал
Уяв
Пӗтӗм тӗнчери китсемпе дельфинсен кунӗ
Курпун кит
Тӗсӗ экологи уявӗ
Официаллӑ World Whale and Dolphin Day
Пӗлтерӗшӗ этемлӗхе тинӗсри сӗтпе ӳстерекен чӗрчунсен йывӑрлӑхӗсем ҫине тимлӗх уйӑрасси
Ҫирӗплетнӗ Пӗтӗм тӗнчери кит тытакан комисси (IWC)
Палӑртаҫҫӗ кашни ҫул
Кун утӑ, 23
Ҫыхӑннӑ китсене тытса тупӑш тӑвассине чарса лартасси
Логотип РУВИКИ.Медиа РУВИКИ.Медиа ҫинчи материалсем

Пӗтӗм тӗнчери китсемпе дельфинсен кунӗ (Пӗтӗм тӗнчери кит тытакан комисси (акăл. International Whaling Commission — IWC) йӗркеленӗ экологи уявӗ. Ӑна утӑ уйӑхӗн 23-мӗшӗнче палӑртаҫҫӗ — шӑп та лӑп ҫак кун 1982 ҫулта IWC 1985/1986 сезонран пуҫласа китсене тытса тупӑш кӳме чарассишӗн сасӑланӑ[1][2].

Чару Пӗтӗм тӗнчери китсен кунне (акăл. World Whale Day) — паллӑ тӑваҫҫӗ[3]. Ӑна тинӗсри ытти сӗтпе ӳстерекен чӗрчунсене те хӳтӗлемелли кун тесе шутлаҫҫӗ. Хӑш-пӗр чухне тӗрлӗ ҫӗршывсенчи экологи организацийӗсем ҫак куна сӗтпе ӳстерекен пӗр-пӗр тӗсне хӳтӗлеме, вӗсем ҫухалма пултарас хӑрушлӑх тӑрать пулсан, халаллаҫҫӗ[4][5].

Истори

Пӗтӗм тӗнчери кит тытакан комисси (акăл. International Whaling Commission — IWC) 1986 ҫулта календаре ҫӗнӗ палӑртмалли куна кӗртнӗ[6].

1982 ҫулта комисси китсемпе дельфинсене йышлӑ пӗтернине пула экологи тӗлӗшпе йывӑрлӑхсем вӑйланни ҫинчен пӗлтернӗ. 1986 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 23-мӗшӗнче комисси сӗнӗвӗсене тӗпе хурса китсене тытма ҫирӗппӗн чарса хунӑ. Унтанпа ҫулсерен пӗтӗм тӗнчипе шыв айӗнчи тӗнчен хӑйне евӗр чӗрчунӗсене халалланӑ Пӗтӗм тӗнчери китсемпе дельфинсен кунне паллӑ тӑваҫҫӗ[7][8].

Китсене «тӗпчев тӗллевӗпе» тытасси

Токио хулин пӗр пасарӗнчи кит ашӗ

IWC китсене промышленность шайӗнче тытма чарнӑ хыҫҫӑн «Ниссин-мару» флагманӗ ҫинче пушар тухнӑ, ҫавӑнпа та «тӗпчеме» 508 чӗрчуна кӑна вӗлерме пултарнӑ. Ҫак пӑтӑрмаха пула Японире китсене мӑшӑрлану тапхӑрӗнче тупӑш валли каллех тытма сӗннӗ. Ӑслӑлӑх ӗҫӗсене вӗҫленӗ хыҫҫӑн чӗрчунсен ашӗ, тӗпрен илсен, яппун ресторанӗсене лекет. Ҫавӑн пекех Японире курпун китсене тытма пуҫлассине палӑртса хунӑ[9].

Кевин Радд Японирен китсене тытассине чарса лартма ыйтнӑ, килӗшмесен Пӗтӗм тӗнчери пуҫиле судра процесс пуҫарассипе хӑратнӑ[10].

Раҫҫейре уявлани

Тинӗсри сӗтпе ӳстерекен чӗрчунсен йышӗ чакса пынин ыйтӑвӗ тавра общественноҫа тимлӗх уйӑрас тӗллевпе хастарсемпе ҫут ҫанталӑка сыхлакан организацисем ҫулсерен митингсем, демонстрацисемпе пухусем ирттереҫҫӗ. Ку кит тытнине кӑна мар, дельфинарисемпе океанариумсенче пурӑнакан дельфинсемпе ытти тинӗс чӗрчунӗсене мӗнле условисенче тытнине те, унта вӗсене час-часах япӑх пӑхаҫҫӗ, пырса тивет[11].

Пӗтӗм тӗнчери китсемпе дельфинсен кунӗнче Раҫҫейре тинӗсри сӗтпе ӳстерекен чӗрчунсене сыхласа хӑварас тӗлӗшпе тухакан ыйтусем ҫине тимлӗх уйӑрма пулӑшакан тӗрлӗ мероприяти иртет. Акӑ вӗсенчен хӑшӗ-пӗри[12]:

  • Экологи программисем, тӗслӗхрен, 2023 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Франц-Иосиф Ҫӗрӗн архипелагӗн картти тӑрӑх интерактивлӑ ҫулҫӳрев, викторина, ӑсталӑх класӗсем тата Михайлушка ятлӑ шурӑ упапа ӳкерӗнсе фотосесси иртнӗ.
  • Асӑну экспедицийӗсем, сӑмахран, 2023 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче «Эльдорадо» яхта ҫинче иртнӗ экспедици Франц-Иосиф Ҫӗрӗ архипелагӑн пӗлтерӗшлӗ вырӑнӗсене, ҫав шутра Галль утравӗпе Тегетхофф сӑмсахне те, ҫитсе курнӑ.
  • Ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗсем, тӗслӗхрен, 2023 ҫулхи кӗркунне тӗнчери ҫынсене пухнӑ «Франц Иосиф ҫӗрӗ: 150 ҫул тӑсӑлакан тӗпчев» конференци иртнӗ.
Франц-Иосиф ҫӗрӗ, Тинӗсҫум районӗ

Ӑнлантарусем

  1. ^ Brakes P., Simmonds M. P. Whales and Dolphins: Cognition, Culture, Conservation and Human Perceptions. — Routledge, 2013. — P. 42. — 256 p. — ISBN 9781317974697.
  2. Wayback Machine çинчи 2014 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 13-мӗшӗнчи копийӗ
  3. ^ Halifax Discovery Centre celebrates 38th annual World Whale Day (акăлч.). Global News. Тĕрĕсленĕ 15 Нарӑс уйӑхӗн 2020.
  4. ^ Сегодня — День защиты китов и морских млекопитающих. Харьковские Известия (2013-02-19). Тĕрĕсленĕ 20 Нарӑс уйӑхӗн 2014.
  5. ^ Всемирный день китов. РИА Новости (2013-02-19). Тĕрĕсленĕ 20 Нарӑс уйӑхӗн 2014.
  6. ^ Роман Паршинцев Всемирный день китов и дельфинов: у берегов Чукотки летом собираются до 100 горбачей. Мир24 (23.07.2023).
  7. ^ 23 июля — всемирный день китов и дельфинов. Экосфера (23 июля 2023).
  8. ^ 23 июля, Всемирный день китов и дельфинов.
  9. РИА Новости (2007-03-01). çăлкуçран архивланă 26 Пуш уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫурла уйӑхӗн 2010.
  10. Лента.ру (2010-02-19). Тĕрĕсленĕ 20 Нарӑс уйӑхӗн 2010.
  11. ^ Всемирный день китов и дельфинов в 2024 году: история и традиции праздника. Комсомольская правда.
  12. ^ Всемирный День китов и дельфинов отметят в Архангельске. Правда Севера.

Каҫӑсем

Çăлкуç — «https://cv.ruwiki.ru/w/index.php?title=Пӗтӗм_тӗнчери_китсемпе_дельфинсен_кунӗ&oldid=1295169»