Мордва Республики

	Мордва Республики; Республика Мордовия
Мордва Республикин ялавĕ	Мордва Республикин гербĕ
Тĕп хули	Саранск
Лаптăкĕ; - Пĕтĕмпе; - шыв пайĕн %.	72 ; 26 200 км²; кăштах кăна
Халăх йышĕ; - Пĕтĕмпе; - Йышлăх	62; 888 766 патнелле (2002); 33,9/км² патнелле
Федераци тăрăхĕ	Атăлçи федераллă округĕ
Экономика регионĕ	Атăл-Вятка районĕ
Регион номерĕ	13, 113
Патшалăх чĕлхисем	вырăс, ирçĕ, мăкшă
Президент	Николай Меркушкин
Председатель кабинета министров
Гимн	Мордва Республикин гимнĕ
Вăхăт тăрăхĕ	ГВ +0300

Мордва Республики (мăкшӑ Мордовия Республиксь, ирçе Мордовия Республикась, выр. Республика Мордовия), — Раççей патшалăхӗн Атăлçи федераллă округне кĕрекен республика. Тĕп хули — Саранск. Республикăн патшалăх чĕлхисем: ирçĕпе мăкшă чĕлхисем, вырӑс чӗлхи.

1930 çулхи нарăсăн 10 Мордови автономи облаçне йĕркеленĕ, 1934 çулхи раштавăн 20 Мордови АССР ятне панă, 1990 çултанпа вара Мордови Республики ятлă.

Мордва Республики Чулхула, Ульяновск, Пенза, Кисан облаçĕсемпе тата Чăваш Енпе юнашар вырнаçнă.

Административлă пайĕсем

Ардатов районĕ
Атюрьевски районĕ
Атяш районĕ
Большеберезниковски районĕ
Большеигнатовски районĕ
Дубенски районĕ
Ельниково районĕ
Зубово-Полянски районĕ
Инсар районӗ
Ичалкă районĕ
Кадошкински районĕ
Кочкуровски районĕ
Краснослободски районĕ
Лĕмпĕр районĕ
Ромодановски районĕ
Старошайговски районĕ
Темников районĕ
Теньгушевски районĕ
Торбеевски районĕ
Чамзински районĕ

Культура, çутĕç

Тавралăхĕ

Юханшывсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Мордва Республикинче 114 юханшыв юхать. Пысăккисем:

Мăкшă
- Улатăр
- Исса
- Сатис
- Сивинь
- Сăр
- Вад

Халăхĕ

Халăх йышĕ — 840 400 çын (2008)(856 800 çын 2006) (866 600 — 2005). Йышлăхĕ — 32,2 çын/çм² (2008)(32,7 çын/çм² 2006), хулара пурăнакансем —59,8 % (2008)(59,2 % 2006) (58,9 % — 2005).

Наци шучĕпе[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Халăх	Йышĕ, 2002 çулта, пин
Вырăссем	540 717 (60,8 %)
Мордвасем	283 861 (31,9 %)
Тутарсем	46 261 (5,2 %)
Украинсем	4 801 (0,5 %)
Урăххисем	13 126 (1,5 %)

Мордвасем, — экзоэтноним, çак палăртупа Мордва Республикинче пурăнакан халăхсене кăтартаççĕ. Тĕрĕссипе, республикăра пурăнакан халăх мăкшăсем ирçесем çине пайланать.

Кашни йышĕн хăйĕн чĕлхи пур, хăйĕн йăли-йĕрки тата ытти уйрăмлăхĕсем. Вĕсем хушшинче тата икĕ пĕчĕк юшкăн пур. Ку терюхансем тата каратайсем. Пĕрремĕшсем XIX ĕмĕртех вырăс чĕлхине вĕреннĕ хыççăн вырăссем хушшинче çухалнипе пĕрех. Теприсем Тутарстанра Атӑлăн сылтăм енчи çыран хĕрринчи виçĕ ялта пурăнаççĕ, тутарла тата вырăсла калаçаççĕ.

Халăх йышĕ 1970 çулхи халăх çыравĕпе 1 263 пин çынна танлашнă. Кун чухне мăкшăпа ирçене уйăрман, пĕрле шутланă. 2002 çулхине Раççейре пурĕпе 843,4 пин мордва халăхĕ пурăннă. Мăкшасем 49,6 пин çын пулнă, ирçесем — 84,4 пин çын.