Вырăссем

Вырăссем
Вырăссем
Хальхи ят	русские
Йышӗ тата ӑҫта сарӑлнӑ
	Всего: ~ 133 000 000
	Раҫҫей Федерацийӗ: ; 111 016 896 (2010 çыр.); Украина: ; 8 334 141 (2001, çыр.); Казахстан: ; 3 644 529 (хаклав, 2016); АПШ: ; 3 163 084 (пурĕ те Раççейрен тухнă, 2009); Беларуç: ; 785 084 (çыр., 2009); Узбекистан: ; 809 530 (офиц. оценка, 2013); Латви: ; 512 400 (хаклав, 2015); Канада: ; 500 600 (2006 çыр.); тата урăх патшалăхсем, Вырăссен йышĕ;
Сӑнласа пани
Чӗлхе	вырăс
Тӗн	православи (75%)
Йышне кӗрет	тухăç славянсем
Этнос ушкӑнӗсем	Этнографические и субэтнические группы русских[d]; Семейские[d];
	РУВИКИ.Медиа ҫинчи материалсем

Шексна юханшыв çывăхĕнче вырнаçнă ялăн вырăс хĕрĕсем. ХХ ĕмĕрĕн пуçламăшĕ

Вырăссем (выр. русские) — Европăра тата Раççейре пурăнакан нумай йышлă тухăç славян халăхĕ. Раççейри халăха çырнипе çĕршывра пурăнакан 80 % - вырăссем^[2]), Европа территоринчи чи нумай йышлă халăх. Вырăс диаспорисем Украинăра, Казахстанра, АПШ-ра, Беларуҫре тата урăх патшалăхсенче пур. Тĕнчере пурĕпе 133 млн яхăн вырăс пурăнать. ВЦИОМ хыпарĕпе (2010, пуш), 75 % Раççей вырăсĕсем хăйсене православире шутлаççĕ^[15], çаплах нимле тĕне тытман халăх йышĕ те чылай. XX ĕмĕр пуçламăшĕччен «аслă россем» этнонимпа та хăйсе пелтерме тăрăшнă. Наци чĕлхи — вырăс.

Этноним

Халăх йышĕ

Çавăн пекех

Ӑнлантарусем

^ Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010
^ ¹^,² Вот какие мы — россияне. Об итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
^ 2010 çулхи Пĕтĕм Раççейри халăх çыравĕпе, 2014 çулта Крым Республикипе Севастополе Раççее илнĕ хыççăн. Вырăссен шучĕ çак субъектсенче, 2014 çулхи крым çыравĕпе 1 188 978 тата 303 100 çын пулнă
^ При переписи 2010 года было рекордное число лиц, «не указавших национальную принадлежность, включая лиц, по которым сведения получены из административных источников» (более 5,6 млн.), поэтому цифры могут не отражать реальную численность
^ По данным Всеукраинской переписи населения 2001 года, проведённой до произошедшей в 2014 году утраты Украиной контроля над территориями АР Крым и Севастополя с их фактическим присоединением к России. Численность русских в данных регионах по результатам переписи 2001 года составила соответственно 1 180 441 и 269 953 человек
^ Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык (паллӑ мар). Архивланӑ 22 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.
^ Агентство Республики Казахстан по статистике. Этнодемографический сборник Республики Казахстан 2016
^ FactFinder - Results
^ Итоги переписи населения Беларуси 2009 г. Национальный состав.
^ Данные предоставлены Госкомстатом Республики Узбекистан автору статьи - Цыряпкина Ю.Н. Русские в Узбекистане: языковые практики и самоидентификации (на примере полевых исследований в Фергане) // Томский журнал лингвистических и антропологических исследований. - 2015. - № 3 (9). - С. 18
^ Население Латвии 2015(латыш.)
^ Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census) (Statistics Canada)
^ People: Russian(паллӑ мар). Пӑхнӑ кун: 28 Нарӑс уйӑхӗн 2012. Архивланӑ 27 Ҫу уйӑхӗн 2012 ҫул.
^ «Верим ли мы в бога?» // ВЦИОМ, 2010, пуш, 30
^ «Верим ли мы в бога?» 2020 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ. // ВЦИОМ, 30 марта 2010 г.

[этнорф2010-1] Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010

[рг-2] ¹^,² Вот какие мы — россияне. Об итогах Всероссийской переписи населения 2010 года

[3] 2010 çулхи Пĕтĕм Раççейри халăх çыравĕпе, 2014 çулта Крым Республикипе Севастополе Раççее илнĕ хыççăн. Вырăссен шучĕ çак субъектсенче, 2014 çулхи крым çыравĕпе 1 188 978 тата 303 100 çын пулнă

[nonation2010-4] При переписи 2010 года было рекордное число лиц, «не указавших национальную принадлежность, включая лиц, по которым сведения получены из административных источников» (более 5,6 млн.), поэтому цифры могут не отражать реальную численность

[5] По данным Всеукраинской переписи населения 2001 года, проведённой до произошедшей в 2014 году утраты Украиной контроля над территориями АР Крым и Севастополя с их фактическим присоединением к России. Численность русских в данных регионах по результатам переписи 2001 года составила соответственно 1 180 441 и 269 953 человек

[perepisU-6] Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык (паллӑ мар). Архивланӑ 22 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.

[KZ2016-7] Агентство Республики Казахстан по статистике. Этнодемографический сборник Республики Казахстан 2016

[8] FactFinder - Results

[belstat.gov.by-9] Итоги переписи населения Беларуси 2009 г. Национальный состав.

[10] Данные предоставлены Госкомстатом Республики Узбекистан автору статьи - Цыряпкина Ю.Н. Русские в Узбекистане: языковые практики и самоидентификации (на примере полевых исследований в Фергане) // Томский журнал лингвистических и антропологических исследований. - 2015. - № 3 (9). - С. 18

[терЛР-11] Население Латвии 2015(латыш.)

[12] Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census) (Statistics Canada)

[JoshuaProject-13] People: Russian(паллӑ мар). Пӑхнӑ кун: 28 Нарӑс уйӑхӗн 2012. Архивланӑ 27 Ҫу уйӑхӗн 2012 ҫул.

[14] «Верим ли мы в бога?» // ВЦИОМ, 2010, пуш, 30

[15] «Верим ли мы в бога?» 2020 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ. // ВЦИОМ, 30 марта 2010 г.

[13]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[14]

[15]

п • с • т Славянсем
Тухăç	Беларуссем • Русинсем • Вырăссем (субэтнос групписем) • Украинсем (Бойксем • Гуцулсем • Лемксем)

Анăç	Лужичансем • Кашупсем • Поляксем • Силезсем • Словаксем (Сотаксем) • Чехсем (Мăравсем) •

Кăнтăр-тухăç	пăлхарсем (Банат пăлхарĕсем • Пăмаксем) • Македосем (Торбешсем)

Кăнтăр-анăç	Пăшнаксем • Сăрпсем (Горансем • Средчансем) • Словенсем• Хорватсем (Буневацсем • Карашевацсем • Шокацсем • Яневацсем) • Хуратусем

п • с • т Руҫ
Политика-хронологипе пайлани	Новгород • Киев • Галица-Волынь • Улатимĕр • Мускав • Литва • Поляк

Географическо-этнографическое деление	Çурçĕр-Анăç • Çурçĕр-Тухăç (колонизаци) • Анăç • Кăнтăр-Анăç • Мăн • Кĕçĕн • Шурă • Хура • Червонная (Холмская) • Çĕнĕ • Карпат (Пряшевская)

Аталану этапĕсем	Руçе тĕне кĕртни • Руç политикăпа арканни • вырăс кнеçлĕхĕсем • Руçе пĕрлештерни

Юркăнсемпе вăрçни	вырăс-печенег вăрçисем • вырăс-кăпчак вăрçисем • монгольское нашествие на Русь • крымско-ногайские набеги на Русь

Этимологи тата лексика	название Руси • «всея Руси» • Святая Русь • Россия • Рутения

Çыхăннă этнонимсем	руссем • авалхи вырăс халăхлăхĕ/русичсем • русинсем (тахçанхи этноним) • мăн вырăссем • беларуссем • малороссем • вырăссем • раççеянсем • карпат русинĕсем • паннон русинĕсем

Пĕрлехи вырăс никĕсĕн пĕрпеклĕхĕсем	малороссийская идентичность • западнорусизм • триединый русский народ