Вырăс Чукал
| Ял-хула | |||||
| Вырăс Чукал | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| 54°00′00″ с. ш. 47°40′17″ в. д.GЯO | |||||
| Патшалӑх |
 Раҫҫей Федерацийӗ |
||||
| Федераци субъекчӗ | Чăваш Ен | ||||
| Муниципаллă район | Шăмăршă районĕ | ||||
| Ял тăрăхĕ | Чукал | ||||
| Историпе географи | |||||
| Ҫӳллӗш | 185 метр | ||||
| Сехет тӑрӑхӗ | UTC+3:00 | ||||
| Халӑх йышӗ | |||||
| Халӑх йышӗ | 220[1] ҫын (2010) | ||||
| Национальноҫсем | вырăссем, чăвашсем | ||||
| Катойконим | вырăсчукалсем | ||||
| Цифра идентификаторӗсем | |||||
| Телефон кочӗ | +7 83546 | ||||
| Почта индексӗ | 429185 | ||||
| ОКТМО кочӗ | 97647460101 | ||||
| Код ОКАТО (2014 ҫулччен) | 97247860002 | ||||
|
|
|||||
.svg)
Вырăс Чукал- Чăваш Енĕн Шӑмӑршӑ районӗнчи ял. Шăмăршăран 35 км, Шупашкартан 187 км -та вырнаçнă.
Халăх йышĕ, ял тытăмĕ
2010-мĕш çулхи çыравпа ялта 220 çын, çав шутра 107 арçын, 113 хĕрарăм пурăннă[2]. Хальхи вăхăтра чăвашсен йышĕ ялта вырăссен йышĕнчен кăшт пысăкрах.
Истори
Василий Димитриев историк çапла çырнă:
Оригиналлӑ текст (выр.)29 января 1672 г. десять безъясачных чувашских крестьян д. Янышево Свияжского уезда подали симбирскому воеводе П. И. Хованскому челобитную: «... живут де они в Свияжском уезде с отцами своими и братьями, а никакова платежу в государеву казну не платят, а в Свияжском уезде пустовых излишних земель нет, в ясак им написать де негде, а есть де в Синбирском уезде под Алаторским лесом пустовая поместная земля, что жили чукаловская мордва, и та де мордва, покиня тое землю, разбежались в разные уезды, и ныне де с тое ясашной земли в государеву казну платежу ничего нет, лежит впусте». Безъясачные чуваши просили разрешить им «на той пустой Чукаловской земли поселитца вновь и в Синбирску написать их в окладные книги и по окладу платить всякие доходы в государеву казну в Синбирску». Согласно приходной окладной книге в д. Старые Чукалы числилось 26 дворов мордвы, которые платили оброк в сумме 10 руб. 15 алтын 1 деньги. Еще осенью 1671 г. Симбирской приказной палатой было обнаружено, что «деревня Чукалы пуста, никто в ней не живет». Сжатый хлеб был отписан на государя и обмолочен. По-видимому, запустение деревни было вызвано участием ее жителей в разинском движении. По распоряжению П. И. Хованского чувашским крестьянам было разрешено владеть «оброчной мордовской пустовой землей» д. Старые Чукалы и за нее платить оброк в Симбирске по 10 руб. 15 алтын 1 деньге в год 52. Так возникли чувашские деревни Старые и Новые Чукалы Шемуршинского района. Позднее на указанной земле русскими крестьянами была основана также д. Русские Чукалы [3].
Илсе кăтартнă текстра Кивĕ Чукал тата Çĕнĕ Чукал ялĕсем епле пуçланса кайнине ăнлантарнă (вĕсем тĕрлĕ çĕре тарса пĕтнĕ ирҫесен çĕрĕсем çине килсе ларнă иккен). Вырăс Чукалĕ вара кăшт каярахпа пуçланнă. Ясак тÿлекен вырăссем никĕсленĕ. Креппостнойсем, улпут хресченĕсем мар.
- 1920 çулхи утă уйăхĕн 28-мĕшĕнче Пăва уесне, каярах Çӳрпӳ уесне кĕртнĕ. 1920 çулхи юпа уйăхĕн 5-мĕшĕ хыççăн Ҫӗрпӳ уесӗн Йĕпреç районнĕ, 1921 çулхи утă уйăхĕн 22-мĕшĕ хыççăн Патăръел уесне кĕртнĕ. Ку пĕтĕм тапхăрта ял Шамккай вулăсĕнче шутланнă.
1939 çулхи авăн уйăхĕн 16 Шăмăршă районне, 1962 çулхи раштав уйăхĕн 20 хыççăн Патăръел районне кĕнĕ. 1965 çулхи пуш уйăхĕн 14 хыççăн хальхи вăхăтченех Шăмăршă районне кĕрет [4].
Паллă çынсем
- Исаев Иван Иванович (?-1900) — И.Я.Яковлевăн чи малтанхи вĕренекенĕсенчен пĕри (XIX ӗмӗр)[5].
- Бочкарев Иван Петрович — граждан вăрçин паттăрĕ.[6]
- Рубцова Екатерина Семёновна(1888-1971)[7], — чĕлхеçĕ, вĕрентевçĕ-çуттатуртавçă, эскимолог; СССРта пуринчен малтан "Вырăсла-эскимосла" сăмахсар хатĕрленĕ[8].
Çавăн пекех
Ӑнлантарусем
- ^ 2010 çулхи çыравăн бази.
- ^ Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, населенных пунктов Чувашской Республики 2018 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.
- ^ К ВОПРОСУ О ЗАСЕЛЕНИИ ЮГО-ВОСТОЧНОЙ И ЮЖНОЙ ЧАСТЕЙ ЧУВАШИИ (Глава из книги Димитриева В.Д. Чувашия в эпоху феодализма, с.294-325)
- ^ Чăваш Ен пурăнан вырăнсем( ӗҫлемен каҫӑ)
- ^ Яковлев И.Я. Воспоминания. Чебоксары, 1982. — С.76, 262.
- ^ Бочкарев Иван Петрович
- ^ Музей истории Шемуршинского района.
- ^ .Рубцова Е.С. Русско-эскимосский словарь для эскимосской школы. Учпедгиз, Л., 1940.
Каçăсем
- "Раççей Лыжни-2009" Чукалта- ӳкерчĕксем
- Чукал ял тăрăхĕ
- Чăваш Ен пурăнан вырăнсем( ӗҫлемен каҫӑ)
- Чăваш энциклопедийĕ
Шӑмӑршӑ районӗнчи пурăнан вырăнсем |
||
|---|---|---|
Ялсем: Анат Чаткас • Асанкасси • Баскак • Варварино • Васан • Виçпӳрт Шăмăршă • Вырăс Чукал • Ивански • Иккĕмĕш Микишĕн • Ирçе Тĕкки • Канаш • Карапай-Шăмăршă • Кахăрлă Шăхаль • Кĕçĕн Хайпăла • Кивĕ Чукал • Кивĕ Шăмăршă • Кирлистан • Кучек • Максим Горький • Мулля • Пăчăрлă Пашъел • Палтиел • Патирек • Пĕрремĕш Микишĕн • Пуянкасси • Çĕнĕ Чукал • Çĕнĕ Шăмăршă • Çĕнĕ Тăрăн • Триер • Улмаллă • Хайпăла • Хапрăк • Тури Чаткас • Хĕрлĕ Васан • Шăмăршă • Шамккай • Энтĕрел • Ярăслав | ||
.png){kind=link}