Купрат

«РУВИКИ» ирӗклӗ энциклопединчи материал
Шаблон:ПĔ Ĕç вырăнĕШаблон:Патшалăх ĕçченĕ/Пайăр хыпарсем
Купрат
пăлх. Кубрат
Купрат
 
 
Автограф: Автограф ӳкерчӗкӗ

Купрат (пăлх. Кубрат, грек Χουβρατις), Кроба́т (пăлх. Кробат)[1], Курба́т, Курт (пăлх. Куртъ) — Аслă Пăлхар патшалăхне йĕркелекенĕ, çав патшалăхăн патши, Тулă ăрăвĕнчен тухнă ĕмпӳ. Вăл 605 çулта çуралнă. 660 çулта Аслă Купрат вилнĕ[2].

Истори çырăвĕсем, археологи чăнлавĕсем

Аслă Пăлхар, 650 ç.

Купрат кăтригур пăлхар йăхĕсенчи Тулă ăрăвĕнчен тухнă. Пĕчĕкренех пулас паттăр ăс-хакалне Висанти император килĕнче пухса ӳснĕ, 12 çулта тĕне кĕнĕ.

Иракли Купрата патрики ятне (санне) тивĕçтернĕ. Анчах та Христос тĕнĕ каганатра малалла сарăлайман. Купрат хăй те каярахпа пăлхарсен авалхи тĕнне таврăннă пулас.

Купрат астулра ларнă чух Аслă Пăлхар Пăлхар цивилизацийĕ пайланса çĕр çинче уйрăммăн тăсăлать.

Унăн вилтăприне Кĕçĕн Переçĕпĕн чиркӳллĕ ял çумĕнчи улăп тăпринче тупнă. Чылай ылтăн тата кĕмĕл япаласем, Купрат ячĕллĕ пичет çĕр айĕнче темиçе ĕмĕр упранса выртнă. Хальхи историксем тата ытти тĕпчевçĕсем валли ку тупăнусем иксĕлми те пархатарлă пихелсем пулаççĕ.

VI-VII ĕмĕрсенчи пăлхарсем куçса çӳрени.

Вуламалли

  • Бичурин Н.Я., «Собрание сведений».
  • Попов А., «Обзор хронографов русской редакции», 1866.
  • «Летопись византийца Феофана от Диоклетиана до царей Михаила и его сына Феофилакта», 1884-1887.
  • Кури Вантер, "Чăваш халахĕн историйĕ", Шупашкар, "Ялав" библиотеки, 1990.
  • Мизиев И.М., «История Карачаево-балкарского народа».
  • Артамонов М.И.
  • Иоахим Вернер, "Захоронение в Малом Перещеннине и Кубрат, хан болгарский", "Софийские новости" хаçат, 1985, кӑрлач, 9 кунĕ.
  • Ю. Немет, венгр тĕпчевçи, ""
  • Ив. Шишманов, Дунайçи болгар тĕпчевçи, ""
  • К. Иречек, "История болгар", Варшава, 1877.
  • Гумилев Л.Н., "Древние тюрки"
  • Каховский В.Ф., "Происхождение чувашского народа", 2003.
  • Халиков А.Х., "Кто мы — булгары или татары".
  • "Краткая история Болгарии (С древнейших времен до наших дней)", "Наука" кĕнеке кăларăвĕ, Мускав, 1987.
  • Евгени Константинов, "Дрезговини" (Ӗнтрĕк), роман, София, "Народна младеж" кĕнеке кăларăвĕ, 1960.
  • Юхма Мишши, «Авалхи чăвашсем», 1996, Шупашкар.

Курмалли

  • "Аспарух хан", кинофильм, реж. (?), Евгени Константиновăн "Дрезговини" (Ӗнтрĕк) романĕ çийĕн, София, Болгари.
  • Купратăн икĕ ылтăн çĕрри тата ытти япаласем те; упраканĕ — Патшалăх Эрмитажĕ, Санкт-Петербург.

Асăрхавсем

Каçăсем