Уран

**Уран** Ӳкерчĕк:Uranus symbol (black).svg
Орбита пахалăхĕсем
категори
Уçни
уçакан	Уильям Гершель
уçнă вырăн	Бат, Аслӑ Британи
уçнă вăхăт	1781 пуш, 13
Орбита пахалăхĕсем
Афели	3 004 419 704 км 20,083 305 26 а. е.
Перигели	2 748 938 461 км 18,375 518 63 а. е.
Мăн çуртĕнĕл	2 876 679 082 км 19,229 411 95 а. е.
Орбитăллă эксцентриситет	0,044 405 586 84.01 çул
Орбитăллă тапхăрĕ
Сидери тапхăрĕ	30 685,4 кун
Орбитăллă хăвăртлăхĕ	6,81 км/ç
Вăтам аномали
Тайăмĕ	0,772556° 6,48° 3,86° (хĕвел экваторĕ тĕлĕшĕпе)
Хăпаракан çыххин долготти	73,989821°
Перицентрăн аргуменчĕ	96,541318°
Спутниксем
Физика пахалăхĕсем
Размер
Экваториаллă радиус	25 559 кмRefers to the level of 1 bar atmospheric pressure
Полярлă радиус	24 973 км
Планета пичĕн лаптăкĕ	8,1156·109 км²
Калăпăшĕ	6,833·1013 км³
Йывăрăшĕ	8,6832·1025 кг 14,6 земных
Вăтам тачăлăхĕ	1,27 г/см³
Экватăрти йывăрăшăн вăйĕ	8,87 м/ç² (0,886 g)
Иккĕмĕш космос хăвăртлăхĕ	21,3 км/ç
Сидерлĕ çаврăнăвăн тапхăрĕ	0,71833 кун 17 ч 14 мин 24 с
Экватăрти çаврăну йĕрлĕ хăвăртлăхĕ	2,59 км/ç 9 324 км/ç
Çаврăну тĕнĕлĕ эклиптика тайăмĕ	97,77°
çурçĕр полюсĕнче Тӳррĕн хăпарни	17 сехет 9 мин 15 с 257,311°
Тайăнни	−15,175°
Альбедо	0,300 (Бонд) 0,51 (геом.)
Планета пичĕн температури
Чи сивĕ	49 К (−224 °C)
Вăтам	76 K
Чи вĕри	57 К (−216 °C)
атмосферăн йышĕ
83±3 %	Водород (H2)
15±3 %	Гели
2,3 %	Метан
Пăр:	аммиак; Шыв; Аммони гидросульфичĕ; метан
Планета питĕнчи пусăмĕ

Уран () — Хӗвелтен аякра çиччĕмĕш вырăнта, Хĕвел системин диаметăрĕпе виççĕмĕш тата йывăрăшĕпе тăваттăмĕш планета.

Уран Çĕнĕ вăхатра телескоппа уçнĕ пĕрремĕш планета ^[9]. Ăна Уильям Гершель1781-мĕш çулхи пушăш 13-мĕшĕнче уçнă^[10], Курăнакан çăлтăр виçи - 5,9^[11] — 5,32^[6].

Урана тĕпчени

Тĕпчев ĕçĕсен хронологийĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вăхăт	Тĕпчесе уçни	Пĕрремĕш уçакан(сем)
1781 пуш, 13	Уран	Уильям Гершель
1787 кӑрлач, 11	Титанипе Оберон	Уильям Гершель
1789 нарӑс, 22	Гершель Уран ункисем пирки асăнать
1851 чӳк, 24	Ариэльпе Умбриэль	Уильям Лассел
1948 нарӑс, 16	Миранда	Койпер
1979 пуш, 10	Уран ункисен системи	тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă
1985 раштав, 30	Пак	Синнот тата «Вояджер-2»
1986 кӑрлач, 3	Джульетăпа Порци	Синнот тата «Вояджер-2»
1986 кӑрлач, 9	Крессида	Синнот тата «Вояджер-2»
1986 кӑрлач, 13	Дездемона, Розалинда тата Белинда	Синнот тата «Вояджер-2»
1986 кӑрлач, 18	Пердита	Каркошка тата «Вояджер-2»
1986 кӑрлач, 20	Корделипе Офели	Террил тата Вояджер-2
1986 кӑрлач, 23	Бианка	Смит тата «Вояджер-2»
1997 авӑн, 6	Калибанпа Сикоракса	ушкăнпа уçнă
1999 утӑ, 18	Сетебос, Стефано тата Просперо	тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă
2001 ҫурла, 13	Тринкуло, Фердинанд и Франциско	тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă
2003 ҫурла, 25	Маб и Купидон	Шоуолтер тата Лизёр
2003 ҫурла, 29	Маргарита	Шепард, Джюит
2006 ҫурла, 23	Уран çинчи тĕксĕм тумха	Хаббл ячĕллĕ космос телескопĕ тата тĕпчевçĕсен ушкăнĕ уçнă
Вăхăчĕ	Тĕпчесе уçни	Пĕрремĕш уçакан(сем)

Орбита тата çаврăнăвĕ

Уран — ункисемпе спутникĕсем

Çаврăну тĕнĕлĕн тайлăмĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çурçĕр çурчăмăрĕ	Çул	Кăнтăр çурчăмăрĕ
Хĕллехи хĕвел тăни	1902, 1986	Çуллахи хĕвел тăни
Çурхи танкунлăх	1923, 2007	Кĕрхи танкунлăх
Çуллахи хĕвел тăни	1944, 2028	Хĕллехи хĕвел тăни
Кĕрхи танкунлăх	1965, 2049	Çурхи танкунлăх

Физика пахалăхĕсем

Шал тытăмĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

размеры Уранпа Çĕре танлаштарни

Çавăн пекех пăхăр

Каçăсем

Ӑнлантарусем

^ Seligman, Courtney Rotation Period and Day Length (паллӑ мар). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.
^ Seligman, Courtney Rotation Period and Day Length (паллӑ мар). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.
^ ¹^,²^,³ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок 1bar не указан текст
^ Munsell, Kirk NASA: Solar System Exploration: Planets: Uranus: Facts & Figures (паллӑ мар). NASA (14 Ҫу уйӑхӗн 2007). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2007. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.
^ Williams, Dr. David R. Uranus Fact Sheet (паллӑ мар). NASA (31 Кӑрлач уйӑхӗн 2005). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2007. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.
^ ¹^,² Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок fact не указан текст
^ ¹^,² Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок Lunine1993 не указан текст
^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок Podolak1995 не указан текст
^ Образовательная Интернет программа MIRA, раздел об Уране (паллӑ мар). Monterey Institute for Research in Astronomy. Пӑхнӑ кун: 27 Ҫурла уйӑхӗн 2007. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.
^ Шаблон:РП
^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок ephemeris не указан текст

Ку — ҫырса пӗтермен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе е хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

[1] Seligman, Courtney Rotation Period and Day Length (паллӑ мар). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.

[planet_years-2] Seligman, Courtney Rotation Period and Day Length (паллӑ мар). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2009. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.

[1bar-3] ¹^,²^,³ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок 1bar не указан текст

[nasafact-4] Munsell, Kirk NASA: Solar System Exploration: Planets: Uranus: Facts & Figures (паллӑ мар). NASA (14 Ҫу уйӑхӗн 2007). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2007. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.

[autogenerated2-5] Williams, Dr. David R. Uranus Fact Sheet (паллӑ мар). NASA (31 Кӑрлач уйӑхӗн 2005). Пӑхнӑ кун: 13 Ҫурла уйӑхӗн 2007. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.

[fact-6] ¹^,² Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок fact не указан текст

[Lunine1993-7] ¹^,² Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок Lunine1993 не указан текст

[Podolak1995-8] Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок Podolak1995 не указан текст

[9] Образовательная Интернет программа MIRA, раздел об Уране (паллӑ мар). Monterey Institute for Research in Astronomy. Пӑхнӑ кун: 27 Ҫурла уйӑхӗн 2007. Архивланӑ 11 Ҫурла уйӑхӗн 2011 ҫул.

[10] Шаблон:РП

[ephemeris-11] Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок ephemeris не указан текст

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

п • с • т Хĕвел системи
Ошибка: неверное или отсутствующее изображение

Хӗвел

Планетăсем: Меркури • Венера • Çĕр • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун •

карлик планетăсем:Церера • Плутон • Хаумеа • Макемаке • Эрида тата Карлик планетăсен кандидачĕсем Седна • Орк • Квавар • Кункун • 2002 MS₄

Мăн планета спутникĕсем: Уйăх • Каллисто • Ганимед • Европа • Ио • Титан • Энцелад • Мимас • Япет • Тефия • Диона • Рея • Оберон • Титания • Ариэль • Умбриэль • Миранда • Тритон • Протей • Харон

Спутниксем/ункăсем: Çĕрĕн • Марсăн • Юпитерăн/∅ • Сатурнăн/∅ • Уранăн/∅ • Нептунăн/∅ • Плутонăн • Хаумеа • Эридăн

Кĕçĕн кĕлеткесем: метеороидсем • астероидсем/вĕсен спутникĕсем (çĕр çумне килекен • тĕп тăрăхĕнчи • троянсем • кентаврсем) • транснептун (КТ (плутино • кьюбивано) • РД) • дамоклоидсем • кометăсем (ОО)
Астрономи объекчĕсем • Портал:Астрономи • Проект:Астероидсем