Ксенон

«РУВИКИ» ирӗклӗ энциклопединчи материал
Ксенон / Xenon (Xe)
Атом номерĕ 54
Ансат япалалăхăн курăмĕ Тĕссĕр, тутăсăр тата шăрсăр пархатарлă газ
Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)
131,29 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ ? (108)[1] пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)
1 170,0 (12,13) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ [Kr] 4d10 5s2 5p6
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус 140[1] пм
Ион радиусĕ 190[1] пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)
2,6
Электрод потенциалĕ 0
Оксидлав капашĕсем 0, +1, +2, +4, +6, +8
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх 3,52 (при −109 °C) г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш 20,79[2] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх 0,0057 Вт/(м·K)
Шăрану температури 161,3 K
Шăраннин пайлавла ăшши 2,27 кДж/моль
Вĕрев температури 166,1 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ 12,65 кДж/моль
Моль калăпăшĕ 42,9 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ кубла енĕпе центьăрланă
Решетке периочĕ 6,200 Å
c/a танлашăнни
Дебай температури n/a K


Xe 54
131,29
5s²5p6
Ксенон

Тĕпчесе уçнин историйĕ

Элемента 1898 çулта акăлчан тĕпчевçисем — У. Рамзай тата М. Треверс криптон çумĕнчи пĕчĕк хутăш тесе (грек чĕлхипе ксенос - ют).

Тупăçлани

Ксенона металлурги завочĕсенче ксенон-криптон концентратне пуçтарса, ректификацилесе тупăçлаççĕ.

Усă курни

Хаклă пулин те, ксенона улăштарма май çук:

  • Ксенона хĕртмелли лампăна, хăват газоразряд тата импульс çутăн (лампăсен колбинчи газ атомĕн пысăк йывăрăшĕ вольфрам хĕртмелли çип çийĕнчен тарма чарать) çуткуçĕсене тултараççĕ.
  • Радиохастар радиографие и медицинăра диагностика енĕпе, вакуумлă хатĕрсене сывлăш кĕмест-и тесе тĕрĕслеççĕ.
  • Ксенонăн фторичĕсемпе металсене сӳрĕклетес (пассиваци) тĕллевĕпе усă кураççĕ

Хими пахалăхĕсем

«Сӳрĕк газсенчен» çак газа пĕрремĕш хими элеменчĕсемпе çыхăнтарнă.

Изотопĕсем


Физиологиллĕ ĕçĕсем

  • Ксенон газĕ сиенсĕр, анчах та наркоза кĕртме пултарать, ытлашши концентрациллĕ чух (80 % ытла) сывлăш çитмесĕр пăвăну (асфикси) пулать.
  • Ксенон фторичĕсем наркăмăшлă, сывлăшри ПДК — 0,05 мг/м³.

Асăрхатарусем

  1. ^ 1, 2 тата 3 Size of xenon in several environments (акăлч.). www.webelements.com. Тĕрĕсленĕ 6 Ҫурла уйӑхӗн 2009.
  2. ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.). Химическая энциклопедия: в 5 т.. — Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — С. 548-549. — 671 с. — 100 000 экз.

Каçăсем

Ксенонăн геохимийĕ