Сиборгий

Сиборги/Seaborgium (Sg)
Атом номерĕ	106
Ансат япалалăхăн курăмĕ
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	[271] а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[ [Rn]5f¹⁴6d⁴7s²
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	пм
Ион радиусĕ	пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)
Электрод потенциалĕ
Оксидлав капашĕсем
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	Вт/(м ·K)
Шăрану температури	K
Шăраннин пайлавла ăшши	кДж/моль
Вĕрев температури	K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	кДж/моль
Моль калăпăшĕ	см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ
Решетке периочĕ	Å
c/a танлашăнни	n/a
Дебай температури	K

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Сĕлтĕлле металсем

Сĕлтĕлле-çĕрле металсем

Sg	106
[271]
Rn]5f¹⁴6d⁴7s²
Сиборги

Сиборги (лат. Seaborgium), Sg, — 106-мĕш хими элеменчĕ.

Истори

Элемента пĕрремĕш хут 1974-мĕш çулти Берклири Лоуренс ячĕллĕ наци лабораторинче ²⁴⁹Cf+¹⁸O→²⁶³106+4n. реакципе синтезленĕ ^[1]. ²⁵⁹Rf тата малалла ²⁵⁵No α-арканупа изотопа уйăрнă. Çав вăхăтрах, анчах уйрăм ĕçлесе, Дубнăри Г. Н. Флеровпа Ю. Оганесян ушкăнĕ 106-мĕш элемента хура тăхланпа хром тĕшĕсене пĕрлештерсе синтезлани çинчен пĕлтернĕ^[2]. Тĕпчевçĕсем асăрханă спонталлă пайлануне ²⁵⁹106 изотопăн тĕшĕ арканнипе çыхăнтарнă (çурма аркану тапхăрĕ темиçе милли çеккунт) ^[3]. 1993-мĕш çулта ИЮПАК ĕç ушкăнĕ Дубна ушкăнĕн ĕçĕ малалли тĕпчевсем валли пысăк пĕлтерĕшлĕ, анчах беркли ушкăнĕпе танлаштарсан, çĕнĕ элемента синтезланине уçăмлă çирĕплетеймен ^[4]. Çавăнпа 1997-мĕш çулхине ИЮПАК (хăйĕн малтанхи сĕнӳпе, совет ăсчахĕсем сĕннĕ пек резерфорди ятпа килĕшмесĕр)^[5]) америка тĕпчевçисем сĕннипе Гленн Сиборг ятне çирĕплетет ^[6]. Сиборг плутони тата тăхăр трансуран элеменчĕсен синтезланине хутшăннă. Çавăн хыççăн хăй пурăннă вăхăтрах хими элеменчĕн ятне тивĕçлĕ пĕрремĕш ăсчах пулса тăнă^[7].

Синтезланă элемент питĕ радиохастар, часах арканать.

Сиборгий принадлежит к числу трансактиноидов, предположительно расположен в группе VIB, в седьмом периоде системы Менделеева. Формула трёх внешних электронных слоев атома сиборгия предположительно такова: Асчахсем элементăн темиçе изотопне (258—266 тата 271) синтезленĕ. ²⁷¹Sg изотопăн çурма аркану тапхăрĕ чи пысăкки, 2,4 мин. 298 К металл хытă пулмалла. Тĕсĕ паллă мар, шурă-кĕмĕл е сăрă тĕслĕ пуль.

Изотопĕсем

Изотоп	Масса	Çурма аркану тапхăрĕ^[8]	Аркану меслечĕ
²⁵⁸Sg	258	2,9+1,3−0,7 мç	спонталлă пайлану
²⁵⁹Sg	259	0,48+0,28−0,13 ç	α-аркану ²⁵⁵Rf (90 %); спонталлă пайлану
²⁶⁰Sg	260	3,6±0,9 мç	α-аркану²⁵⁶Rf; спонталлă пайлану
²⁶¹Sg	261	0,23±0,06 ç	α-аркану ²⁵⁷Rf
²⁶²Sg	262	6,9+3,8−1,8 мç	спонталлă пайлану; α-аркану ²⁵⁸Rf (< 22 %)
²⁶³Sg	263	1,0±0,2 ç	α-аркану ²⁵⁹Rf; спонталлă пайлану (< 30 %)
²⁶⁴Sg	264	37+12−11 мç	спонталлă пайлану
²⁶⁵Sg	265	8±3 ç	спонталлă пайлану; α-аркану ²⁶¹Rf
²⁶⁶Sg	266	21+20−12 с	спонталлă пайлану; α-аркану ²⁶²Rf
²⁷¹Sg	271	2,4+4,3−1,0 мин	α-аркану ²⁶⁷Rf; спонталлă пайлану

Хими çыхăнăвĕсем

Наука пĕлĕкен пĕртен пĕр сиборги çыхăнăвĕ - сиборги (VI) фторичĕ.

Ӑнлантарусем

^ A. Ghiorso et al. Element 106 // Physical Review Letters. — 1974. — Т. 33, № 25. — .
^ Ю. Ц. Оганесян и др. Синтез нейтронодефицитных изотопов фермия, курчатовия и элемента с атомным номером 106 // Письма в ЖЭТФ. — 1974. — Т. 20, № 8. — .
^ В обзорной работе Хофманна (S. Hofmann. New elements - approaching Z=114 // Reports on Progress in Physics. — 1998. — Т. 61, № 6. — .) хальхи пĕлӳпе килĕшӳллĕн вĕсем ²⁶⁰Sg тата ²⁵⁶Rf изотопĕсен спонталлă пайлануне асăрханă
^ R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65, № 8. — .
^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry. Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994) // Pure and Applied Chemistry. — 1994. — Т. 66, № 12. — .
^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry. Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997) // Pure and Applied Chemistry. — 1997. — Т. 69, № 12. — .
^ Willem H. Koppenol. Paneth, IUPAC, and the Naming of Elements // Helvetica Chimica Acta. — 2005. — Т. 88, № 1. — .
^ Nudat 2.3

Ку — ҫырса пӗтермен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе е хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

Каçăсем

Apsidium — Seaborgium
Сиборги Webelements сайтра
Сиборги хими элеменнчĕсен вулавăшĕнче 2011 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.
ОИЯИ сайчĕнче элемента синтезлани çинчен 2012 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ.

[gh1974-1] A. Ghiorso et al. Element 106 // Physical Review Letters. — 1974. — Т. 33, № 25. — .

[og1974-2] Ю. Ц. Оганесян и др. Синтез нейтронодефицитных изотопов фермия, курчатовия и элемента с атомным номером 106 // Письма в ЖЭТФ. — 1974. — Т. 20, № 8. — .

[hof1998-3] В обзорной работе Хофманна (S. Hofmann. New elements - approaching Z=114 // Reports on Progress in Physics. — 1998. — Т. 61, № 6. — .) хальхи пĕлӳпе килĕшӳллĕн вĕсем ²⁶⁰Sg тата ²⁵⁶Rf изотопĕсен спонталлă пайлануне асăрханă

[iupac1993-4] R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65, № 8. — .

[iupac1994-5] Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry. Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994) // Pure and Applied Chemistry. — 1994. — Т. 66, № 12. — .

[iupac1997-6] Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry. Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997) // Pure and Applied Chemistry. — 1997. — Т. 69, № 12. — .

[koppenol-7] Willem H. Koppenol. Paneth, IUPAC, and the Naming of Elements // Helvetica Chimica Acta. — 2005. — Т. 88, № 1. — .

[nudat-8] Nudat 2.3

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]