Боснипе Герцеговина
Боснипе Херцеговина Пĕрлĕхĕ, Боснипе Херцеговина (БтХ) — Балкан çурутравĕн варринче вырнаçнă патшалăхĕ. Ун шутне Босни тата Херцеговина Федерацийĕ, Серб Республики кĕреççĕ.
Географи
Анăç тата çурçĕр енчен Хорватипе, тухăçран Сербипе, кăнтăр-тухăç енчен Черногорипе чикĕ тытать. Адриатика тинĕсĕ хĕррине пĕчĕк лаптăк çĕрĕпе тухать. Çĕр лаптăкĕ — 51 пин тв. м. Шĕкĕр хули — Тузла, Баня-Лука, Мостар, Зеница. Çĕр-шыв икĕ тăрăха пĕрлештерсе тăрать: Сава шывĕпе унăн юпписен айлăмĕнчи Боснипе кăнтăрарах юхакан Неретва шыв айлăмĕнчи Херцеговина çĕрне.
Истори
VI — VII ĕмĕрсенче Босни тата Херцеговина çĕрĕсене славянсем пурăнма килеççĕ. XII ĕмĕрте — Босни ĕмпӳлĕхĕ (XIV ӗмӗртенпе патшалăх, Херцеговинăпа пĕрле). Осман импери шутĕнче. 1875—1878 çулсенчи пăлхав хыççăн Австри-Венгри çавăрса илнĕ(1908 çулта аннекси тунă). 1918 — сербсен, хорватсен тата словенецсен патшалăхĕнче(1929 çултанпа — Югославире). Иосип Броз Тито ертсе пыракан Югославин Халахăн Ирĕклĕхе кăларакан Çарĕ çĕнтернĕ те 1945 çулхи юпа уйăхĕнче Югослави патшалăхне федеративлă республика шучĕпе кĕртнĕ. 1992 çулхи çуркунне СФРЮ шутĕнчен тухни пирки пĕлтернĕ. Хальхи ятне 1992 çулхи ака уйăхĕнче, 1992 çулхи çу уйăхĕнче ПНП-а йышăннă. 1992 çул варринче этноссем хушшинче хирĕçӳсем тухнă, вара Босни вăрçи пуçланнă. 1995 çулхи юпа, 21 Дейтонра (АПШ) килĕшӳллĕ хучĕсене çырас енĕпе калаçнă. Парижра 1995 çулхи раштав, 14 килĕшӳллĕ хучĕсене çырса çирĕплетнĕ.
Европăри патшалăхсем |
|
|---|---|
Австри • Азербайджан1 • Албани • Андорра • Армени² • Беларуҫ • Бельги • Болгари • Босни тата Герцеговина • Ватикан • Аслӑ Британи • Венгри • Германи • Греци • Грузи1 • Дани • Ирланди • Исланди • Испани • Итали • Казахстан1 • Кипр² • Латви • Литва • Лихтенштейн • Люксембург • Мальта • Молдави • Монако • Нидерландсем • Норвеги • Польша • Португали • Раҫҫей Федерацийӗ1 • Румыни • Сан-Марино • Серби • Словаки • Словени • Çурçĕр Македони • Турци1 • Украина • Финлянди • Франци • Хорвати • Черногори • Чехи • Швейцари • Швеци • Эстони Пăхăнуллă территорисем: Акротири тата Декели • Аланд утравĕсем • Гернси • Джерси • Фарер утравĕсем • Ян-Майен Йышăнман патшалăхсем: Туçи-Карабах Республики • Днестрçум Молдави Республики • Çурçĕр Кипр Турккă Республики5 • Кăнтăр Осети³ 1Çаплах Азире. ² Культурăри уйрăмлăхсене пула, Европăна кĕрет, географийĕпе Азире вырнаçнă пулсан та. ³ ПНО шутĕнчи 4 патшалăх йышăннă. 4 ПНО шутĕнчи 70 патшалăх йышăннă. 5 Турци йышăннă. |