Атăл
Атăл | |
---|---|
выр. Волга | |
Характеристика | |
Тăршшĕ | 3530 км |
Бассейн лаптăкĕ | 1 361 000 км² |
Шыв системи | Каспи тинĕсĕ |
Шыв тăкакĕ | 8060 м³/ç (Волгоград патĕнче) |
Шыв юххи | |
Шыв пуçламăшĕ | |
• Вырнаçу | Волговерховье ялĕ, (Осташково районĕ) |
• Çӳллĕшĕ | 228 |
• Координатсем | 57°15′04″ с. ш. 32°28′25″ в. д.GЯO (T) |
Шыв вăрри | Каспи тинĕсĕ |
• Çӳллĕшĕ | -28 м |
• Координатсем | 45°41′50″ ҫ. ш. 47°51′45″ х.т. д.GЯOШаблон:Картта/Бк/L |
Юханшыв тайлăмĕ | 0,07 м/км |
Вырнаçни | |
Патшалăх | Раççей Федерацийĕ |
РПШР | 08010100112110000000017[9], 08010400312112100000019[10], 08010100412110000000017[11], 08010400712110000000017[12], 11010002412110000000017[13], 11010000312110000000017[14], 08010100812110000000017[15] тата 11010002212110000000017[16] |
— шыв пуçламăшĕ, — шыв вăрри |
Атăл (Европа пайĕннчи юханшыв. Атăл дельтин пĕчĕк пайĕ чи пысăк юханшывсенчен пĕрри тата Европăра чи пысăкки.
Тăршшĕ — 3530 км (шыв управĕсене тăвиччен — 3690 км), бассейнăн шыв пухав лаптăкĕ — 1 361 000 км².
Атăл çинче таваттă миллионер-хуласем (пуçĕнчен вăррине çити): Чулхула, Хусан, Самар, Волгоград.
Тавралăхĕ
Валдай çӳллĕшĕнче пуçланса Каспи тинĕсне юхса кĕреть. Европăра чи пысăк юханшыв шутланать. Тăршшĕ 3 530 çухрăм (шывусравĕсем туса хуриччен 3 690 çухрăм). Шыв-çĕрĕн лаптăкĕ 1 360 пин çм² çитет.
Атăл юпписем
Атăла пурĕпе 200 пĕчĕкрех шыв юхса кĕрет. Чи пысăккисем Селижаровка, Унжа, Мăн Иргиз, Еруслан, Ахтупа.
Шыв пуçламăшĕ
Вăтам Атăл
Анат Атăл
Юханшывăн кун-çулĕ
Атăл çинче нумай шывуправĕсем пĕвелесе электроэнерги хăватлăхне кăларакан станцисем чылай туса лартнă. Вăтам ĕмĕрсенче юханшыва Итиль е Этель, ĕлĕххи чăвашсем, хасарсем "Атăл" (вĕсен тĕп хули те Атăл ятлă пулнă) тенĕ. Аваллăхра (хальхи эрăн I ĕмĕрĕсем) Ра тесе палăртнă.
Этимологи
Юханшывăн "Атăл" ячĕ авахи хун-пăлхарсен Атăл Юхан-шыв çырма тенине пĕлтерет. Вырăссем тата Европăра (тĕнчере те) юханшыва "Волга" теççĕ, çак сăмах вара çармăссен "çутă" тени пулать.
Пăлхар (болгар е булгар) этнонимĕпе çыхăннă географи палăртăвĕсем (топонимсемпе гидронимсем) Çĕр çинче чылай.
Юханшывпа çыхăннă хуçалăх ĕçĕсем
Юханшывпа çыхăннă ӳнер ĕçсем
«Вид уездного города Романов-Борисоглебска с юго-восточной стороны» — И. М. Белоногов, (1838)
«Крестный ход в Ярославле» — А. П. Боголюбов, (1863)
«Бурлаки, идущие вброд» — И. Е. Репин, (1872)
«Могила на Волге» — А. К. Саврасов, (1874)
«На Волге» — А. Е. Архипов, (1889)
«Ярославль. Стрелка» — Г. П. Сабанеев, (1904)
«Гулянье на Волге» — Б. М. Кустодиев, (1909)
«Степан Разин» — И. З. Суриков, 1910 тĕлн.
«На Волге» — Б. М. Кустодиев, (1922)
Çав. пекех
- Атăл — хунсен çулпуçĕ.
- Тăван Атăл — чăвашсен литература, культура, ӳнер журналĕ.
Вуламалли
- Рыбаков Б. А. Геродотова Скифия. М., 1979.
Каçăсем
Атăл РУВИКИ.Медиа-ра? |
- Пăлхар этнонимĕ
- Музей речного флота Волжской Государственной Академии инженеров водного транспорта 2007 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.
- Атăл: фотографисем, карттăсем, çулçурев кăтартуçисем
- Деревня Завирье на Волге. Фотографии Волги местных жителей 2017 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ.
- Атăлта пиранья пуллине тытнă
- Атăл пулăçсемшĕн 2008 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |
Раççей юханшывĕсем |
|
---|---|
Юханшывсем |
Шаблон:Чăваш Енĕн юханшывĕсем Шаблон:Атăл урлă каçăсем Шаблон:Атăл çинчи шыв усравĕсем
Атăл çинчи пысăк пурăнан вырăнсем |
|
---|---|
Волговерховье ¹ | Селижарово | Ржев | Зубцов | Старица | Тĕвер | Новозавидовский | Конаково | Корчева † | Дубна | Кимры | Калязин | Углич | Мышкин | Молога †† | Рыбинск | Тутай | Константиновский | Ярославль | Некрасовское | Кострома | Волгореченск | Красное-Атăл-çинчи | Плёс | Наволоки | Кинешма | Заволжск | Юрьевец | Сокольское | Пучеж | Чкаловск | Заволжье | Городец | Балахна | Большое Козино | Чулхула | Бор | Кстово | Макарьево | Лысково | Васильсурск | Юрнă | Чикмĕ | Шупашкар | Ҫӗнӗ Шупашкар | Сĕнтĕрвăрри | Шуланкă | Куславкка | Волжск | Ешĕл Айлăм | Нижние Вязовые | Сĕве | Васильево | Хусан | Пăлхар | Теччĕ | Кивĕ Майнă | Чĕмпĕр | Çĕнĕ Чĕмпĕр | Çĕн Килĕ | Димитровград | Новодевичье | Тольятти | Шукăль | Самар | Новокуйбышевск | Октябрьск | Сызрань | Хвалынск | Духовницкое | Балаково | Вольск | Маркс | Сарăту | Энгельс | Приволжский | Ровное | Хăмăшлă | Николаевск | Дубовка | Волжский | Волгоград | Краснослободск | Светлый Яр | Ахтуба | Нариманов | Аçтăрхан | Красные Баррикады
|
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 12. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. Вып. 1. Нижнее Поволжье / под ред. О. М. Зубченко. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 287 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 12. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. Вып. 1. Нижнее Поволжье / под ред. О. М. Зубченко. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 287 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.
- ^ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 10. Верхне-Волжский район / под ред. В. П. Шабан. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 528 с.