Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ

«Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ» — патшалӑха никӗсленӗ ятпа, ытти ҫӗршывсенчен, патшалӑхсенчен, регионсенчен уйрӑлса тухнине, оккупацирен хӑтӑлнине тата ытти ҫавнашкал пулӑмсене халалланӑ тӗнчери чи анлӑ сарӑлнӑ наци уявӗсенчен пӗри.

Никама пӑхӑнманлӑх кунӗпе ҫхӑннӑ наци кунӗсем Пӗрлешнипе/революципе ҫыхӑннӑ наци кунӗсем Ытти сӑлтавлӑ наци кунӗсем Наци кунӗ ҫук

Раҫҫей Федерацийӗнче «Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ» тесе час-часах патшалӑхӑн тӗп уявне — 1992 ҫултан палӑртакан ҫӗртмен 12-мӗшне калаҫҫӗ^[1], ун чухне РСФСР патшалӑх суверенитечӗ ҫинчен калакан декларацие йышӑннӑ пулнӑ. Чӑннипе вара вӑл уяв «Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ» мар, «Раҫҫей Федерацииийӗн патшалӑх суверенитечӗ ҫинчен калакан Декларацине йышӑннӑ кун» ятлӑ пулнӑ. Каярах унӑн ятне «Раҫҫей кунӗ» ҫине улӑштарнӑ..

Уява паллӑ тӑвакан патшалӑхсем (хронологи йӗркипе)

Патшалӑх	Уяв ячӗ	Кун тата уява халалланӑ пулӑм ҫулӗ
Сан-Марино	Республика кунӗ	301, авӑн, 3
Венгри	Венгри патшалӑхне йӗркеленӗ Сӑваплӑ Иштван кунӗ Венгри наци пек пӑхӑнма пӑрахнӑ кун Революци пуҫланнипе ирӗке кӑларассин кунӗ Венгри Республикине йӗркеленин кунӗ	1000 1848, пуш, 15 1956 1989
Андорра	Меритчельски Турамӑш кунӗ	1278
Швейцари	Конфедерацине йӗркеленин кунӗ	1291
Испани	Испани Нацийӗн кунӗ	1492
Швеци	Швецин наци кунӗ	1523, ҫӗртме, 6
Португали	Португали, Камоэнс тата португалсен сообществисен кунӗ	1580
Америкӑн Пӗрлешнӗ Штачӗсем (США)	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1776, утӑ, 4
Эквадор	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1809
Мексика	Никама пӑхӑнманлӑхшӑн кӗрешме пуҫлани	1810, авӑн, 16
Колумби	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1810
Чили	Никама пӑхӑнманни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1810
Парагвай	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1811
Венесуэла	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1811
Аргентина	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1816
Перу	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1821
Греци	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1821, пуш, 25
Гватемала	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1821, авӑн, 15
Гондурас	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1821, авӑн, 15
Коста-Рика	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1821, авӑн, 15
Никарагуа	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1821, авӑн, 15
Бразили	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1822, авӑн, 7
Уругвай	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1825, ҫурла, 25
Боливи	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1825
Бельги	Патша тупа тунӑ кун Патша Династийӗн кунӗ	1831 1866
Ҫӗнӗ Зеланди	Вайтанга кунӗ	1840
Доминикан Республики	Никама пӑхӑнманни пирки пӗлтернин кунӗ	1844, нарӑс, 27
Либери	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1847
Болгари	Османсен влаҫӗнчен ирӗке тухнӑ кун Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1878, пуш, 3 1908, авӑн, 22
Филиппин	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1898, ҫӗртме, 12
Панама	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1903
Монголи	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1911
Албани	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1912
Ирланди	Пасха пӑлхавӗн кунӗ	1916, ака, 24
Финлянди	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1917, раштав, 6
Румыни	Наци кунӗ	1918
Чехи	Никама пӑхӑнман Чехословакие йӗркеленин кунӗ	1918
Литва	Литва патшалӑхне тавӑрнӑ кун НИкама пӑхӑнманлӑха тавӑрнӑ кун	1918, нарӑс, 16 1990, пуш, 11
Эстони	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1918, нарӑс, 24
Грузи	Грузи пӑхӑнма пӑрахнин кунӗ Никама пӑхӑнманнине тавӑрнӑ кун	1918, ҫу, 26 1991, ака, 9
Азербайджан	Республика кунӗ Наци аталанӑвӗн кунӗ Патшалӑх пӑхӑнма пӑрахнин кунӗ	1918, ҫу, 27 1988, чӳк, 17 1991, юпа, 18
Польша	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1918, чӳк, 11
Латви	Латви Республикине йӗркелени ҫинчен пӗлтернин кунӗ Никама пӑхӑнманлӑха тавӑрнӑ кун	1918, чӳк, 18 1990, ҫу, 4
Афганистан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1919
Турци	Республикӑна йӗркеленин кунӗ	1923
Таиланд	Патша ҫуралнӑ кунӗ	1927
Сауд Аравийӗ	Патшалӑха йӗркеленин кунӗ	1932
Ливан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1943, чӳк, 22
Словаки	Словакинчи наци пӑлхавне тапратнӑранпа ҫулталӑк иртни	1991
Нидерланд	Ирӗклӗхе кӑларнин кунӗ	1945, ҫу, 5
Корей	Японирен ирӗке тухнин кунӗ	1945, ҫурла, 15
Вьетнам	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1945
Индонези	Никама пӑхӑнманлӑ пирки пӗлтернин кунӗ	1945
Иордани	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1946, ҫу, 25
Итали	Республикӑн наци уявӗ	1946, ҫӗртме, 2
Пакистан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1947, ҫурла, 14
Инди	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1947, ҫурла, 15
Шри-Ланка	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1948, нарӑс, 4
Израиль	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1948, ҫу, 14
Корей Халӑх Демократи Республики (КНДР)	КХДР йӗркеленин кунӗ	1948, авӑн, 9
Мьянма	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1948
Китай	Республикӑна йӗркелени пирки пӗлтернӗ кун	1949, юпа, 1
Инди	Республика кунӗ	1950
Камбоджа	Никама пӑхӑнманлӑха тавӑрнин кунӗ	1953, чӳк, 9
Алжир	Алжир Революцине пуҫланин кунӗ	1954
Австри	Наци уявӗ	1955
Тунис	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1956
Судан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1956
Гана	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1957
Малайзи	Наци кунӗ	1957
Гвиней	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1958
ЦАР	Республикӑна йӗркелени ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1958
Нигер	Республикӑна йӗркелени ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1958
Куба	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1959
Сенегал	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Того	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Габон	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Мавритани	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Бенин	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Кипр	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Нигери	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Мадагаскар	НИкама пӑхӑнма пӑхани ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1960
Кот-д’Ивуар	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Конго ДР	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Чад	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Мали	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Сомали	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1960
Сьерра-Леоне	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1961
Самоа	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1962
Бурунди	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1962
Руанда	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1962
Тринидад тата Тобаго	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1962
Ямайка	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1962
Уганда	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1962
Кени	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1963
Малави	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1964
Мальта	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1964
Замби	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1964
Гамби	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1965
Мальдив	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1965, утӑ, 26
Сингапур	Наци кунӗ	1965, ҫурла, 9
Палестина	Палестина революцийӗн кунӗ	1965
Ботсвана	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1966
Барбадос	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1966
Лесото	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1966
Науру	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1968
Ирак	Революци кунӗ	1968
Маврикий	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1968, пуш, 12
Эсватини	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1968
Экваторти Гвиней	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1968
Гайана	Республика кунӗ	1970
Тонга	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1970
Фиджи	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1970
Объединённые Арабские Эмираты (ОАЭ)	ОАЭ патшалӑхне йӗркелени ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1971
Катар	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1971, раштав, 18
Бангладеш	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1971, пуш, 26
Багам Утравӗсем	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1973, утӑ, 10
Гвиней-Бисау	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1973
Гренада	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1974
Лаос	Республика йӗркелени ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1975
Мозамбик	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1975
Комор	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1975
Кабо-Верде	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1975
Тухӑҫри Тимор	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1975, чӳк, 28
Суринам	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1975
Ангола	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1975, авӑн, 11
Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1975, авӑн, 16
Сан-Томе тата Принсипи	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1975, утӑ, 12
Сейшел утравӗсем	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1976, ҫӗртме, 29
Джибути	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1977, ҫӗртме, 27
Доминика	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1978, чӳк, 3
Иран	Революци кунӗ	1979, нарӑс, 11
Сент-Винсент тата Гренадина	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1979
Кирибати	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1979
Зимбабве	Никама пӑхӑнма пӑрахни ҫинчен пӗлтернин кунӗ	1980
Вануату	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1980
Белиз	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1981
Антигуа тата Барбуда	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1981
Палестина	Палестина Патшалӑхне йӗркелени ҫинчен пӗлтернӗ кун	1988
Намиби	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1990
Раҫҫей	Раҫҫей кунӗ	1990, ҫӗртме, 12
Днестрҫумри Молдави Республики	Республика кунӗ	1990, авӑн, 2
Германи	Германи пӗрлӗхӗн кунӗ	1990, юпа, 3
Хорвати	Патшалӑхлӑх кунӗ	1991, ҫӗртме, 25
Словения	Патшалӑхлӑх кунӗ	1991, ҫӗртме, 25
Беларуҫ	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ (Республика кунӗ)	1944, утӑ, 3 (1997 ҫулччен — 1990, утӑ, 27)
Украина	Украинӑн соборлӑх кунӗ Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1919, кӑрлач, 22 1991, ҫурла, 24
Молдави	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1991, ҫурла, 27
Кӑркӑс Республики	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1991, ҫурла, 31
Узбекистан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1991, авӑн, 1
Таджикистан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1991, авӑн, 9
Армени	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1918, ҫу, 28 1991, авӑн, 21
Туркмени	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1991, юпа, 27
Казахстан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1991, раштав, 16
Ҫурҫӗр Македони	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1992, авӑн, 8
Словаки	Словакине йӗркеленин кунӗ	1993, кӑрлач, 1
Эритрея	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1993, ҫу, 24
Абхази	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1993, авӑн, 30
Кӑнтӑрти Африка Республики	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ	1994
Черногори	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ (Сербипе Черногори Патшалӑх Союзӗнчен)	2006, ҫӗртме, 3
Косово	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ (Сербирен)	2008, нарӑс, 17
Кӑнтӑр Судан	Никама пӑхӑнманлӑх кунӗ (Суданран)	2011, утӑ, 9