Ют Николай Яковлевич
Николай Ют | |
Çуралнă вăхăт: | 1898, утӑ, 30 |
---|---|
Çуралнă вырăн: | Синер ялĕ, Элĕк вулăсĕ, Етĕрне уесĕ Хусан кĕпĕрни (халĕ Чăваш Енри Элӗк районӗ) |
Вилнĕ вăхăт: | 1967, пуш, 27 |
Вилнĕ вырăн: | Çĕмĕрле, Чăваш АССР |
Гражданлăх: | ССРП СССР |
Ĕçлев тĕсĕ: | пĕрлĕх ĕçĕ, проза, куçару ĕçĕ |
Жанр: | публицистика, фольклор |
Ĕçсен чĕлхи: | чăваш, вырăс |
Николай Яковлевич Ют (паспортри хушамачĕ Золотов) (1898 çулхи утӑ, 30, Синер ялĕ, Элĕк вулăсĕ, Етӗрне уесӗ, Хусан кӗпӗрни (халĕ Чăваш Енĕн Элӗк районӗ — 1967 çулхи пуш, 27, Çĕмĕрле хули, Чăваш АССР) — пĕрлĕх ĕçченĕ, çыравçă, литература тишкерӳçи, халăх пултарулăхне пухакан, публицист.
Пурнăçĕпе ĕçĕ-хĕлĕ
1898 çулхи утă уйăхĕн 30-мĕшĕнче Хусан кĕпернинчи Етĕрне уесĕн Элĕк вулăсне кĕрекен Синер ялĕнче (халĕ Чăваш Енĕн Элӗк районӗ) çуралнă.
Чĕмпĕрти чăваш шкулĕнче, СССР ăслăх академин материаллă культурăн истори институчĕн çумĕнчи Тухăç халăхĕсен коммунизм университечĕнче пĕлӳ илнĕ.
«Çĕнĕ пурнăç» Хĕрлĕ Çара кайнă. Чĕмпĕре таврăнсан — Тухăç фрончĕн революци вăрçă канашĕн («Чухăнсен сасси» хаçат ĕçтешĕ вырăнĕнче тăрăшнă. Кăнтăр фронтĕнче çивĕч лару-тăру сиксе тухсан иккĕмĕш Чĕмпĕр полкне хĕсмете тăрса фронта тухса кайнă. Аманнă. Сипленнĕ хыççăн Хусана таврăннă.
«Канаш» хаçат редакцинче секретарь вырăнĕнче ĕçлеме тытăннă. 1923 çултанпа «Канаш» хаçатăн редакторĕ. «Канаш» ятлă çыравçăсемпе журналистсен пĕрлешĕвĕн председателĕ пулнă.
«Сунтал» тата «Капкăн» журналсен пĕрремĕш редакторĕ вырăнĕнче тăрăшнă.
1937 çулта репрессине лекнĕ. Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшăннă.
1956 çулта реабилитациленĕ хыççăн Çĕмĕрлере ĕçлесе пурăннă.
1967 çулхи пуш уйăхĕн 27-мĕшĕнче куçне ĕмĕрлĕхех хупнă.
Литература ĕçĕсем
Чăваш литературине тишкернĕ. Чăваш халăх юррисене тĕпченĕ.
Уйрăм кăларăмсем
- «Краткий очерк народной поэзии чуваш», Шупашкар, 1928.
- "Материалы по чувашскому фольклору" (чăвашла, вырăсла), Шупашкар, 1930.
- "Тĕне хирĕç кĕрешессине вăйлатар", Шупашкар, 1931.
Статьисем
- Чĕлхеçе хирĕç пыракан М. П. П-ва, "Канаш", 1919, ҫурла, 26.
- К. Ивановпа унăн Нарспийĕ, //Атăл юрри", "Канаш", 1920, çу, 19-21, 23.
- Çыру чĕлхине çирĕплетес умĕн, "Канаш", 1920, çурла, 1, 3.
- Литература ĕçĕ, "Канаш", 1920, юпа, 6.
- Чăнах-ши?, "Канаш", 1920, чӳк, 13.
- Чăваш чĕлхин çулне уçса паракан майсем, "Канаш", 1920, раштав, 10.
- Чăваш чĕлхин паттăрĕсем, "Канаш", 1921, кăрлач, 4.
- Стаканри çил-тăвăл шавлать, "Канаш", 1921, кăрлач, 26.
- Чуралăх пылакĕпе "ирĕклĕх" сиенĕ, "Канаш", 1921, пуш, 11, 17, 21, 30.
- Чăваш чĕлхи, "Канаш", 1922, нарăс, 26, 28.
- Юман тĕлĕкĕсем (М. Юман тунă йынăшсем çинчен), "Канаш", 1922, ака, 6.
- Хирĕçле юрă, (Вандер çырнă "Национализмпа интернационализм" статьи çинчен) ?, 1922, ?.
- Ӗçлекенсен сасси, "Канаш", 1924, çĕртме, 13.
- Чăваш сăмахлăхĕсемпе чăваш пултарăвĕ, "Сунтал", 1924, №1.
- Чăваш сăмахĕ, 1924.
- Çеçпĕл Мишши пултарулăхĕ çинчен, 1924.
- Поэт пултарулăхĕ çинчен // Алендей Г. Пирĕн сăвă. Шупашкар, Чăваш кĕнеке уйрăмĕ, 1925.
- Калавçăсем // Сунтал, 1925.
- «Юрлама вĕрентекен çинчен» // «Сунтал», 1926, №12.
- С. Малинниковăн «Хисеплĕ вилĕм» («Сунтал», 1925, №5 пьеси çинчен) // «Сунтал», №2.
- Академик Н. Я. Марр о культурной работе: Несколько слов о Н. Я. Марр // «Сунтал», 1926, №2.
- Хамăрăн вăйсене папăртатпăр // «Сунтал», 1926, №7.
- «Укăлча кассии» кăмăлне… // Юман Д. 1927.,
- Чăваш çĕршывне, чăваш çырнине вĕренес ĕç // «Канаш», 1927, пуш, 5.
- Месарошăн чăваш сăмахлăхĕ çинчен çырса кăларнă кĕнеки // «Канаш», 1927, çĕртме, 19.
- Эпир камсем // «Сунтал», 1927, №11.
- Ахах (Ундрицов) Иванĕ çинчен пĕр-ик сăмах // «Сунтал», 1927, №12.
- Хамăр çине çаврăнса пăхни те кирлĕ пире. // Хусанкай П. 1928.
- Шелепи // Полоруссов (Шелепи) Н. Çырнисен пуххи. Шупашкар, 1928.
- Элкер сăвăçпа унăн критикĕсем çинчен // «Канаш», 1928, авăн, 11,13, 18.
- И. Я. Яковлевпа чăваш шкулĕн юбилейĕсем пирки // ?, 1928, ?
- Чăваш хĕрарăмĕ, 1928.
- Поведем решительную борьбу с юманизмом и эльменевщиной. О конрреволюционной сущности юманизма // Красная Чувашия, 1930, кăрлач, 11.
- Пĕр критикăлла статья пирки // «Канаш», 1930, çурла, 7.
- Усилить борьбу на идеологическом фронте // Красная Чувашия, 1934, çурла, 17.
- Н. И. Шелепи, «Сунтал», 1935, №12.
Вуламалли
- Л.И.Ефимов, "Элĕк Енĕ", Элĕк, 1994.
- А. А. Золотов, Муракаева (Золотова) Светлана Арсентьевна, "Принципам не изменили", Элĕк - Шупашкар, 1998.
- Золотов Анатолий Арсентьевич, Золотов Виталий Арсентьевич, Золотов Вениамин Тимофеевич, "Николалай Яковлевич Золотов. К 110-летию со дня рождения, к 85-летию со дня организации Союза писателей "Канаш", Шупашкар, "Новое время", 2008.
Ӑнлантарусем
Каçăсем
«Хыпар» хаçатăн тĕп редакторĕсем |
|
---|---|
«Хыпар» (1906—1907) | |
«Хыпар» (1917—1918) |
Васильев А. В. • Петров Н. П. • Васильев И. В. • Филиппов М. Ф. • Михайлов С. М. |
«Канаш» (1918—1937) |
Фадеев Е. М. (1920—1921) • А. Л. Лукин • Лукин Л. М. • Ют Н. Я. • Казаков Г. Н. • Ложников Ф. Т. • Титов Г. М. • Павлов Н. П. • Иванов П. И. |
«Чӑваш коммуни» (1937—1952) |
Семёнов Н. М. • Яковлев В. Я. • Малютин Р. О. • Степанов Н. С. (1947—1948) • Костин М. К. |
«Коммунизм ялавӗ» (1952—1991) |
Якимов М. Н. (1954—1974) • Семёнов Д. Ф. • Павлов Н. П. • Иванов П. И. • Семёнов Н. М. • Казанов А. П. |
«Хыпар» (1991-па) |
Леонтьев А. П. (1991—2014) • Арланов М. М. (2015–16) • Вашуркина Т. Г. (с 2017) |
«Ялав» журналăн тĕп редакторĕсем |
|
---|---|
«Капкăн» журналăн тĕп редакторĕсем |
|
---|---|
Чăваш Республикин çыравçăсен пĕрлешĕвĕн ертÿçисем |
|
---|---|
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |
- Ҫыравҫӑсем, алфавитпа
- Етĕрне уесĕнче ҫуралнисем
- Хусан кĕпĕрнинче ҫуралнисем
- Çĕмĕрлере вилнисем
- Чăваш Енре вилнисем
- «Хыпар» хаçатăн тĕп редакторĕсем
- Ялав журналăн тĕп редакторĕсем
- «Капкăн» журналăн тĕп редакторĕсем
- Пайăр çынсем пирки:Чăваш Ен вĕçлемен статьясем
- Пайăр çынсем, алфавитпа
- Çыравçăсем, алфавитпа
- ССРП çыравçисем
- Раççей çыравçисем
- Чăваш çыравçисем
- Чăваш критикĕсем
- Чĕмпĕрти чăваш шкулĕнче вĕренсе тухнисем
- Чăваш Енĕн паллă çыннисем
- «Хыпар» хаçатăн редакторĕсем
- Пайăр çынсем:Элĕк районĕ
- Репрессиленисем
- 1898 ҫулта ҫуралнисем
- Утӑн 30-мӗшӗнче ҫуралнисем
- 1967 ҫулта вилнисем
- Пушӑн 27-мӗшӗнче вилнисем
- Патшалăх ĕçченĕсем
- Пĕрлĕх ĕçченĕсем
- Хаçат редакторĕсем